Prokura łączna niewłaściwa, a więc taka prokura, w której prokurent może działać razem z innym członkiem zarządu była przez wiele lat obowiązywania Kodeksu spółek handlowych oraz Kodeksu cywilnego rozwiązaniem dyskusyjnym i kontrowersyjnym. Doszło nawet do tego, że w 2015 roku Sąd Najwyższy poprzez uchwałę 7 sędziów zakazał tego typu rozwiązań. Ponieważ jednak one były tak częste w praktyce ustawodawca zdecydował się na legalizację prokury mieszanej.
Prokura łączna niewłaściwa – co oznacza?
Prokura, zgodnie z przepisem art. 109[1] Kodeksu cywilnego jest stałym pełnomocnictwem udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (czyli np. udzielonym przez spółkę), które obejmuje upoważnienie prokurenta do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Prokura łączna niewłaściwa jest natomiast takim rodzajem prokury, który uprawnia prokurenta do reprezentacji przedsiębiorcy, ale wyłącznie z członkiem zarządu. W takiej sytuacji aby doszło do złożenia skutecznego oświadczenia woli przez spółkę konieczne jest działanie wspólne członka zarządu oraz prokurenta łącznego. Prokura łączna niewłaściwa nazywana jest też prokurą mieszaną albo prokurą nieprawidłową. Dlaczego mówimy o niej jako o tej niewłaściwej czy też nieprawidłowej?
Powodem jest to, że klasycznie prokura łączna udzielana jest prokurentom w taki sposób, że upoważnia do łącznego działania prokurentów, niezależnie od reprezentacji przez członków zarządu.
Czy można ustanowić prokurę mieszaną?
Kwestia możliwości ustanowienia prokury mieszanej była przez długie lata przedmiotem debaty prawników. Było to do tego stopnia kontrowersyjne, że mimo wieloletniej pozytywnej praktyki sądów rejestrowych w zakresie wpisywania prokury niewłaściwej do rejestru sprawa dotycząca możliwości ustanowienia trafiła na wokandę Sądu Najwyższego. Ten zaś w uchwale siedmiu sędziów z dnia 30 stycznia 2015 roku III CZP 34/14 wprost wskazał, że: niedopuszczalny jest wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta, z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu. Postawiło to wiele spółek, które żyły w przekonaniu, że korzystają z zupełnie legalnego rozwiązania, przed koniecznością rozważenia, czy rzeczywiście działają zgodnie z prawem.
Na szczęście sytuację uratowała zmiana Kodeksu cywilnego, a konkretnie wprowadzenie z dniem 1 stycznia 2017 roku przepisu art. 109(4) § 1(1) k.c.:
Prokura może obejmować umocowanie także albo wyłącznie do dokonywania czynności wspólnie z członkiem organu zarządzającego lub wspólnikiem uprawnionym do reprezentowania handlowej spółki osobowej.
Obecnie przesądzone jest więc, że można ustanowić prokurę mieszaną uprawniającą prokurenta wyłącznie do dokonywania czynności z członkiem zarządu spółki.
Jak ustanowić prokurę łączną niewłaściwą w spółce z o.o.?
Ustanowienie prokury łącznej niewłaściwej następuje na zasadach analogicznych do tych, jak przy każdym innym rodzaju prokury, takich jak np. prokura samoistna. Wymaga to podjęcia przez zarząd spółki z o.o. jednomyślnej uchwały o powołaniu prokurenta, a następnie złożenia pisemnego oświadczenia o udzieleniu prokury. Dokumenty te, wraz z pisemną zgodą prokurenta na powołanie, należy zgłosić do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego wraz z oświadczeniem o adresie do korespondencji właściwym dla prokurenta.
Jak odwołać prokurenta mieszanego w spółce z o.o.?
Odwołanie prokurenta mieszanego może być dokonane jednoosobowo choćby przez jednego członka zarządu, nawet jeżeli nie jest on uprawniony do samodzielnej reprezentacji spółki, co wynika z przepisu art. 208 § 8 Kodeksu spółek handlowych. Tego typu rozwiązanie może wydawać się kontrowersyjne, ale należy pamiętać, że prokura, jak każdy rodzaj pełnomocnictwa to stosunek oparty na zaufaniu, brak zaufania choćby jednego członka organu zarządzającego jest więc wystarczający do tego aby odwołać prokurenta.
13 comments on “Prokura łączna niewłaściwa”
Cześć Błażeju, odnośnie Sądu Najwyższego przypominam o treści art. 61 par 6 w zw. z art. 62 par. 1 ustawy o SN – uchwała składu 7 sędziów SN jest wiążąca dla SN tylko wtedy gdy nadano jej moc zasady prawnej – co w tym przypadku nie ma miejsca. Świadczy to o tym, że sędziowie nie byli jednogłośni i nie chcą „zamykać” tej kwestii. Wiem z praktyki w SN:)
O ile wiem to w tej sprawie sprawozdawcą był Prof. Frąckowiak – bardzo mądry człowiek i spec od handlówki. Mam nadzieję, że „diabeł tkwi w szczegółach” uzasadnienia tej uchwały, bo co do zasady to wydaje mi się, że sama teza nie jest dobra dla obrotu gospodarczego, który na stałe przywykł do prokury łącznej niewłaściwej – nie ma z tym żadnych problemów. Może jednak odczytywać tezę tak – nie można udzielić prokury łącznej do reprezentacji tylko łącznie z członkiem zarządu bo to jest ograniczenie prokurenta, ale można udzielić prokury do reprezentowania spółki razem z innym członkiem zarządu lub prokurentem:) Zobaczymy
Dzięki Łukasz za celną uwagę 🙂
Oczywiście nie wiemy co jest w uzasadnieniu, ale mam przekonanie graniczące z pewnością, że ten „diabeł” to pogląd oparty o bezskuteczność ograniczenia prokury w sposób inny niż wprost wynikający z KC (art. 109 par. 2 ksh), inaczej ciężko mi sobie wyobrazić pewność obrotu gospodarczego w sytuacji wpisania takiej ilości prokur niewłaściwych w rejestrach w całym kraju 🙂
A nawiasem mówiąc ten tekst „wiem z praktyki w SN” zabrzmiał jakbyś orzekał tam przez 25 lat i Ci się znudziło 🙂
Może wrócę kiedyś bardziej prywatnie do tego tematu przy jakiejś okazji (w końcu gdzieś na siebie wpadniemy w tzw. „realu”), bo ciekawi mnie jak to tam funkcjonuje i jakie masz osobiste odczucia związane z praktyką SN.
25 lat to można dostać w sądzie karnym, ja byłem tam rok jako asystent sędziego A.D. 2013:) Ciekawe doświadczenie
Aż 25 lat? Nieżle.
W sensie kary jak sądzę 😉
W kwestii prokury łącznej niewłaściwej w praktyce sądów rejestrowych, to poznański KRS od lat odmawiał jej wpisywania, co SO przyklepywał. A zatem w Wielkopolsce nic się nie zmienia w tej sprawie.
W uzasadnieniu wniosku o podjęcie uchwały są wskazane wprost dotychczasowe rozbieżności orzecznicze 🙂
Mam pytanie związane w szeroki sposób z kwestiami prokury i pełnomocnictwa.
Od mojego Klienta spoza UE otrzymałem pełnomocnitwo do kupna gotowej spółki w jego
imieniu. W zeszłym tygodniu stałem się także prezesem zarządu innej spółki i akurat ją,
ze względu na jej parametry, chciałbym kupić dla Klienta. I teraz jak to rozwiązać, bo przecież
nie mogę kupić spółki sam od siebie. Czy ustanawiać pełnomocnika do sprzedaży, tak jak ja
jestem pełnomocnikiem do kupna? Dziękuję za pomoc.
Panie Mecenasie,
to bardzo ciekawe co Pan pisze, w szczególności w zakresie dopuszczalności współdziałania (w obecnym stanie) prokurenta z członkiem zarządu w sytuacji zarządu wieloosobowego (końcówka Pana wpisu).
Czy należy jednak rozumieć, że jeśli mamy prokurę łączną (bo Spółka chce zabezpieczyć się przed nadmierną dowolnością prokurenta samodzielnego) i np. dwóch prokurentów łącznych to czy aby móc reprezentować spółkę z członkiem zarządu ci prokurenci muszą działać łącznie razem ?
Czyli np umowę podpiszą łącznie 3 osoby: 2 prokurentów łącznych (bo inaczej działać by nie mogli skoro mają taką prokurę) i członek zarządu. Bo przecież gdyby dopuścić tylko jedno prokurenta łącznego z członkiem z zarządu to mamy powrót do prokury niewłaściwej.
Pozdrawiam. Krzysztof.
Wystarczy wtedy jeden prokurent.
Witam!
Panie Błażeju, a na jakiej podstawie w takim przypadku wystarczy tylko jeden prokurent ? Skoro prokura łączna charakteryzuje sie tym, że prokurenci łączni muszą działać razem to w przypadku takiej łącznej reprezentacji spółki winni działać właśnie członek zarządu + 2 prokurentów działających łącznie. Określenie prokura/ prokurent przy reprezentacji spółki oznacza albo prokurę samoistną albo łączną, a jak mamy prokurę łączną to za takiego „prokurenta” muszą działać co najmniej 2 osoby łącznie.
Na podstawie przepisów ksh o zarządzie dwuosobowym.