Dnia 4 listopada 2022 roku została ostatecznie uchwalona nowa ustawa antylichwiarska autorstwa Ministerstwa Sprawiedliwości. Uchwalona w 2022 roku ustawa antylichwiarska (tak potocznie określa się ustawę o zmianie ustaw w celu przeciwdziałaniu lichwie) wprowadziła szereg istotnych zmian w ustawie o kredycie konsumenckim, które wpływają na działanie instytucji pożyczkowych. Jest to kolejna z szeregu zmian, które w zamyśle mają profesjonalizować rynek udzielania pożyczek, de facto prowadząc do powstania co najmniej oligopolu największych graczy. W niniejszym artykule omówimy to jakie skutki ustawa antylichwiarska z 2022 roku dla instytucji pożyczkowych prowadzonych w formie spółki z o.o.
Potrzebujesz pomocy w dostosowaniu się do przyjętej przez Sejm ustawy antylichwiarskiej?
Zapraszam do kontaktu. Odpowiedź na e-mail jeszcze tego samego dnia roboczego.
Ustawa antylichwiarska przyjęta przez Sejm
Dnia 4 listopada 2022 roku ustawa antylichwiarska przyjęta została przez Sejm, po odrzuceniu poprawek Senatu. Nowa ustawa antylichwiarska oczekuje aktualnie na podpis Prezydenta i w ciągu najbliższych miesięcy stanie się obowiązującym prawem. Ustawa wprowadza szereg zmian w Kodeksie cywilnym oraz w ustawie o kredycie konsumenckim, przede wszystkim definiując pojęcie „pozaodsetkowych kosztów kredytu”. Co jednak ważniejsze dla spółek z o.o. prowadzących działalność gospodarczą jako instytucje pożyczkowe, ustawa zakłada także dalszą profesjonalizację rynku podmiotów udzielających pożyczek konsumenckich.
Ustawa antylichwiarska – treść
Ostateczną treść ustawy antylichwiarskiej znajdziecie na stronach internetowych Sejmu. Treść opublikowana na stronach sejmowych jest tekstem ustawy antylichwiarskiej przyjętym przez Sejm po rozpatrzeniu poprawek Senatu, co oznacza, że jest to tekst ostateczny i w takim kształcie trafi na biurko Prezydenta. Ponieważ nie zanosi się na to, aby ustawa miała być zawetowana, można przyjąć w zasadzie w ciemno, że za niedługo stanie się ona obowiązującym prawem.
Instytucje pożyczkowe – ustawa antylichwiarska 2022 zmienia zasady gry
Chociaż w pierwotnym projekcie ustawy instytucją pożyczkową mogła być wyłącznie spółka akcyjna to ostatecznie uchwalona ustawa antylichwiarska nadal dopuszcza udzielanie kredytów konsumenckich przez spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Ustawa wprowadza jednak dodatkowe warunki, jakim podlega tego typu spółka:
- spółka będąca instytucją pożyczkową musi posiadać radę nadzorczą,
- kapitał zakładowy instytucji pożyczkowej wynosi 1.000.000 zł.
Tak jak dotychczas członkami rady nadzorczej nie mogą być osoby, które były prawomocnie skazane za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub przestępstwo skarbowe, a kapitał zakładowy spółki musi być pokryty w całości wkładami pieniężnymi, a środki na pokrycie tego kapitału nie mogą pochodzić z kredytu, pożyczki, emisji obligacji lub ze źródeł nieudokumentowanych.
Co oznacza, że instytucja pożyczkowa musi mieć radę nadzorczą?
Rada nadzorcza jest organem spółki sprawującym stały nadzór nad jej działalnością we wszystkich aspektach działania spółki. W celu wykonania swoich obowiązków rada nadzorcza może badać wszystkie dokumenty spółki, dokonywać rewizji stanu majątku spółki oraz żądać od zarządu, prokurentów i osób zatrudnionych w spółce na podstawie umowy o pracę lub wykonujących na rzecz spółki w sposób regularny określone czynności na podstawie umowy o dzieło, umowy zlecenia albo innej umowy o podobnym charakterze sporządzenia lub przekazania wszelkich informacji, dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień dotyczących spółki, w szczególności jej działalności lub majątku. Przedmiotem żądania mogą być również posiadane przez organ spółki lub osobę obowiązaną informacje, sprawozdania lub wyjaśnienia dotyczące spółek zależnych oraz spółek powiązanych. Wprowadzenie obowiązkowej rady nadzorczej dla instytucji pożyczkowych jest więc instrumentem profesjonalizacji obrotu i zapewnienia spółce wewnętrznego nadzoru, który w założeniu ma przeciwdziałać niezgodnym z prawem praktykom rynkowym.
Ilu członków powinna mieć rada nadzorcza w instytucji pożyczkowej?
Rada nadzorcza jest organem kolegialnym i składa się co najmniej z trzech członków powoływanych i odwoływanych uchwałą wspólników. Umowa spółki może określać jednak inny sposób powoływania i odwoływania członków rady nadzorczej. Kadencja członków rady trwa jeden rok, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Podwyższenie kapitału zakładowego instytucji pożyczkowej
Celem zapewnienia zgodności z nowymi przepisami instytucje pożyczkowe będą musiały podwyższyć kapitał zakładowy do kwoty miliona złotych. W większości tego typu instytucji oznacza to konieczność podniesienia kapitału o kwotę 800.000 złotych, gdyż dotychczasowe wymogi kapitałowe wymagały, aby spółka tego typu posiadała kapitał zakładowy w wysokości 200.000,00 złotych. Podwyższony kapitał zakładowy musi być pokryty w całości wkładami pieniężnymi. Stosowanie wprost przepisów ustawy antylichwiarskiej ogranicza na pierwszy rzut oka możliwość kapitalizacji rezerw spółki.
Kiedy wchodzi w życie ustawa antylichwiarska z 2022 roku?
Zasadnicza treść ustawy wchodzi w życie w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia. Oznacza to, że zarówno zasady określania pozaodsetkowych kosztów pożyczki, jak i wymogi dotyczące nowych podmiotów chcących prowadzić działalność na rynku pożyczek konsumenckich wejdą w życie najpóźniej z początkiem 2023 roku.
Instytucje pożyczkowe a ustawa antylichwiarska – do kiedy dostosowanie do nowych przepisów?
Instytucje pożyczkowe, które z dniem wejścia w życie przepisów ustawy antylichwiarskiej nie spełniają wymogów w nich określonych, mogą prowadzić działalność w zakresie udzielania kredytów konsumenckich bez spełniania tych wymogów do dnia 31 grudnia 2023 r. W terminie do dnia 30 listopada 2023 r. te instytucje pożyczkowe mają obowiązek poinformować Komisję Nadzoru Finansowego o podjętych działaniach zmierzających do spełnienia nowych wymogów w zakresie powołania rady nadzorczej oraz podwyższenia kapitału zakładowego.
Instytucje pożyczkowe, które nie będą spełniać w dniu 1 stycznia 2024 roku wymogów ustawowych zostaną wykreślone z rejestru instytucji pożyczkowych i nie będą mogły zgodnie z prawem udzielać pożyczek konsumenckich.
Jak obejść przepisy ustawy antylichwiarskiej z 2022?
Obejście przepisów ustawy antylichwiarskiej nie będzie łatwe, także jeżeli wspólnicy zdecydują się na utworzenie podmiotu zagranicznego. Ustawa w zasadzie wyklucza udzielanie pożyczek przez podmioty zagraniczne spoza Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Podmiot mający siedzibę na terytorium państwa będącego członkiem Unii Europejskiej innego niż Rzeczpospolita Polska, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym może, na zasadach przewidzianych w ustawie, prowadzić na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego, jeżeli spełnia warunki kapitałowe takie same jak w Polsce, a nadto posiada radę nadzorczą.
Kiedy udzielanie pożyczek nie podlega ustawie antylichwiarskiej z 2022 roku?
Nie każda działalność pożyczkowa podlega ustawie – nie trzeba otwierać spółki z o.o. oraz spełniać wymogów kapitałowych, jeżeli działalność pożyczkowa dotyczy:
- udzielania pożyczek osobom fizycznym na cele związane z ich działalnością gospodarczą lub udzielania pożyczek spółkom i innym osobom prawnym,
- gdy nie prowadzi się działalności w sposób zorganizowany i ciągły, a jedynie okazjonalnie zdarza pożyczyć komuś pieniądze,
- gdy pożyczka nie spełnia definicji kredytu konsumenckiego (tj. dla pożyczek powyżej kwoty 255 550 zł),
- działalność lombardowa może być prowadzona w innej formie niż udzielanie pożyczek konsumenckich,
- podobnie działalność polegająca na skupie papierów wartościowych może pod pewnymi warunkami także nie spełniać warunków ustawy o kredycie konsumenckim.
Czytaj również: rejestracja spółki z o.o. krok po kroku
