Sprzedaż spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to temat, który w praktyce jest źródłem wielu pytań. Jedni upatrują w tym szybkie pozbycie się zobowiązań, dla innych – kupno spółki to okazja na nabycie gotowej struktury do realizacji swoich planów biznesowych. Jeszcze inni chcą zainwestować w gotowy biznes. Czy rzeczywiście można sprzedać spółkę? Odpowiedź brzmi: tak, choć z prawnego punktu widzenia mówimy o sprzedaży udziałów w spółce, a nie samej spółki jako całości.
W artykule tym wyjaśnię, czym są udziały, jakie procedury wiążą się z ich sprzedażą, oraz jakie ograniczenia i ryzyka mogą pojawić się w tym procesie.
Sprzedaż spółki z o.o. – fakty i mity
Często w mowie potocznej używamy określeń takich jak „sprzedaż spółki” czy „kupno spółki” i z takimi określeniami niejednokrotnie spotykałem się w swojej praktyce radcy prawnego. Jednak z prawnego punktu widzenia spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest odrębnym podmiotem prawnym i nie stanowi jednolitego przedmiotu własności, tak jak samochód. Nie sprzedajemy więc samej spółki jako całości, lecz jej udziały.
Udziały są rodzajem praw majątkowych, które ucieleśniają nasze prawa i obowiązki wobec spółki oraz jej majątku. Oczywiście posiadanie całości udziałów w spółce doprowadzi do efektywnego sprzedania całych praw do spółki. W takiej sytuacji możemy więc mówić w praktyce o tym, że dojdzie do sprzedaży spółki z o.o. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tym, czym są udziały i jak funkcjonują w praktyce, zachęcam do przeczytania mojego artykułu pt. „Udziały w spółce z o.o.„
Jak sprzedać spółkę z o.o.? Procedury związane ze sprzedażą spółki z o.o.
Zbycie udziałów w spółce z o.o. wymaga realizacji kilku kroków. Proces ten można opisać w następujący sposób:
- Sprawdzenie ograniczeń w umowie spółki
Pierwszym krokiem jest analiza umowy spółki. Może ona zawierać zapisy ograniczające zbycie udziałów, np. wymóg uzyskania zgody zarządu lub innych wspólników, prawo pierwszeństwa, czy prawo pierwokupu.
- Znalezienie nabywcy
Wybór odpowiedniego kupca to aktualnie w praktyce najtrudniejszy etap. Warto pamiętać, że w Polsce obowiązuje zakaz publicznego oferowania udziałów, co znacznie ogranicza możliwość dotarcia do potencjalnych nabywców (szczegóły na ten temat w dalszej części artykułu). W rzeczywistości oznacza to, że znaczna większość transakcji sprzedaży spółek następuje obecnie między osobami, które się znają.
- Zawarcie umowy zbycia udziałów
Umowa ta musi zostać sporządzona w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. To ważny wymóg formalny, którego niedopełnienie skutkuje nieważnością transakcji.
- Zgłoszenie zmiany wspólników do KRS
Po dokonaniu sprzedaży udziałów zarząd spółki ma obowiązek zgłosić zmianę wspólników do Krajowego Rejestru Sądowego. Zaniedbanie tego obowiązku może prowadzić do sankcji prawnych.
Zakaz publicznego oferowania udziałów – co warto wiedzieć?
Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych wprowadziła przepisy, które ustanawiają bezwzględny zakaz składania ofert nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością do nieoznaczonego adresata. Nieoznaczony adresat to osoba, której nie da się zidentyfikować na podstawie obiektywnych kryteriów. Zakaz ten wynika z art. 182¹ § 1 oraz art. 257¹ § 1 KSH.
Ponadto, zgodnie z art. 182¹ § 2 oraz art. 257¹ § 2 KSH, zabronione jest promowanie nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością poprzez kierowanie reklamy lub innej formy promocji do podmiotów nieoznaczonych z imienia i nazwiska albo firmy. W praktyce oznacza to zakaz wszelkich działań marketingowych skierowanych do nieokreślonego adresata.
Sankcje za naruszenie przepisów
Przepisy KSH przewidują, że każdorazowe naruszenie powyższych zakazów może skutkować poważnymi konsekwencjami karnymi. Zgodnie z art. 595¹ oraz art. 595² KSH, osoby naruszające te regulacje podlegają karze grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do sześciu miesięcy. Karalność tych działań nie jest warunkowana żadnymi szczególnymi okolicznościami, co oznacza, że nawet jednostkowe naruszenie może prowadzić do sankcji.
Case study: Ogłoszenia na Facebooku
Na grupach takich jak „Sprzedam gotową spółkę” czy „Sprzedam spółkę z o.o.” można znaleźć liczne oferty sprzedaży udziałów. Większość z nich nie spełnia wymogów formalnych i narusza nowe przepisy. Umieszczanie tego typu ogłoszeń stanowi aktualnie przestępstwo.
Jak przeprowadzić transakcję zgodnie z prawem?
Unikaj publicznego oferowania – transakcje powinny odbywać się w gronie zamkniętym, np. poprzez bezpośrednie negocjacje z potencjalnym kupcem, inwestorem branżowym – z tego punktu widzenia rośnie rola bezpośrednich kontaktów międzyludzkich oraz tzw. networkingu.
- Negocjacje i audyt – w toku negocjacji zainteresowany nabywca może żądać przeprowadzenia due dilligence spółki z o.o. lub jej audytu pod kątem prawnym i rachunkowym. Przygotuj się na to.
- Zadbaj o umowę – pamiętaj, że forma pisemna z notarialnym poświadczeniem podpisów jest obligatoryjne, ale nie zamyka to innych kwestii. W praktyce widzę, że odpowiednie sformułowanie postanowień umownych może pomóc w zaadresowaniu takich kwestii jak zabezpieczenie zapłaty ceny, odpowiedzialność za zatajenie różnorodnych kwestii w spółce, czy też naruszenie tajemnic przedsiębiorstwa spółki.
Skorzystaj z pomocy prawnika – wsparcie doświadczonego radcy prawnego pomoże uniknąć problemów prawnych i zabezpieczyć interesy obu stron.
Podsumowanie
Czy można sprzedać spółkę z o.o.? Tak, choć w praktyce chodzi o sprzedaż udziałów, które są podstawowym elementem własności w spółce. Proces ten wymaga odpowiedniej wiedzy i znajomości prawa, a także doświadczenia w rozpoznawaniu ryzyk związanych z transakcją.
Jeśli planujesz sprzedaż lub zakup spółki, warto zasięgnąć rady prawnika, który zadba o prawidłowy przebieg transakcji i pomoże uniknąć kosztownych błędów