Czym jest weksel?
Weksel jest papierem wartościowym. Papier wartościowy to dokument, który jest nośnikiem wartości. Jego wartość wynika z przyrzeczenia, jakie wystawca dokumentu składa innej stronie i dotyczy zapłaty w przyszłości pewnej określonej sumy pieniężnej. Można więc napisać, że weksel to dokument ucieleśniający zobowiązanie. Zgodnie z Prawem wekslowym używa się dwóch rodzajów weksli: trasowanych oraz weksli własnych. Ponieważ te pierwsze w praktyce gospodarczej już właściwie nie występują to w niniejszym wpisie skupię się na wekslu własnym i sprawdzę, czy weksel może być wkładem do spółki z o.o.
Jeżeli chcesz uzyskać więcej informacji o wekslu, zachęcam Cię do zapoznania się z rewelacyjnym blogiem Lecha Malinowskiego traktującym o wekslach.
Co może być wkładem do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?
Większość spółek działa w oparciu o wkłady pieniężne wspólników. W umowie spółki wspólnik zobowiązuje się do wniesienia określonej kwoty w gotówce. W ten sposób zbiera się kapitał w przeważającej liczbie spółek, zwykle tych rejestrowanych w systemie S24.
Wkładem do spółki z o.o. mogą być jednak także wartości niepieniężne o ile są one zbywalne, dają się umieścić w bilansie i nie stanowią świadczenia pracy lub usług na rzecz spółki. Zasada ta wynika z przepisu art. 14 kodeksu spółek handlowych. Takimi wartościami mogą być np.
- prawa rzeczowe (własność rzeczy ruchomych, nieruchomości, użytkowanie wieczyste, udział we współwłasności),
- prawa obligacyjne (wierzytelności, udziały w spółkach, akcje, obligacje),
- zespoły praw (np. przedsiębiorstwo),
- prawa na dobrach niematerialnych (prawo do znaków towarowych, prawa autorskie, prawa ze wzorów użytkowych).
Szerzej o dopuszczalności wkładów do spółki pisałem we wpisie o zdolności aportowej.
Czy weksel może być wkładem do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?
W związku z przytoczonymi wyżej zasadami, nie może budzić wątpliwości, że weksel będzie mógł być przedmiotem wkładu do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Dzieje się tak dlatego, że weksel to zbywalny papier wartościowy.
Nie zmieni tego także umieszczenie na wekslu klauzuli „nie na zlecenie”, która uniemożliwia przenoszenie weksla w drodze indosu. Indos to charakterystyczny sposób przekazania praw do weksla osobie trzeciej. Indos sprowadza się do pisemnego oświadczenia umieszczonego na wekslu zawierającego co najmniej podpis zbywcy, oznaczający przeniesienie praw na inną osobę. Jak czytamy w komentarzu Izabeli Heropolitańskiej:
Prawo wekslowe nie zawiera postanowień zakazujących w ogóle przenoszenia weksla. Z uwagi na bezwarunkowy charakter zobowiązania wekslowego klauzula zakazująca totalnie zbywania praw z weksla jest niedopuszczalna.
Skoro nie można zakazać zbywania to jednocześnie mamy do czynienia z papierem wartościowym ucieleśniającym prawo obligacyjne, który może być przedmiotem wkładu. Nie jest więc istotne czy mamy weksel własny, czy trasowany, możemy go prawie zawsze wnieść jako wkład do spółki.
Uwaga! Wniesienie weksla własnego wspólnika do spółki
Każda jednak szanująca się zasada musi mieć jakieś wyjątki, świat byłby nudny bez ich istnienia, prawda? 🙂
Chodzi o weksel własny wspólnika. Weksel własny wspólnika jest papierem wartościowym, który inkorporuje wierzytelność należną wierzycielowi wekslowemu, z którą skorelowany jest dług po stronie wspólnika. Weksel własny wystawiony przez wspólnika przyrzekającego zapłatę na rzecz spółki oznaczonej kwoty tworzy zobowiązanie – dług wekslowy, wniesienie takiego weksla do spółki byłoby więc w istocie wniesieniem nie wierzytelności, lecz długu. Stąd wniesienie weksla własnego wspólnika do spółki z o.o. jest niedopuszczalne.
Nie zawsze wniesienie weksla własnego wspólnika do spółki z o.o. będzie nieważne
A teraz… wyjątek od wyjątku 🙂
Inaczej jednak ma się rzecz w wypadku weksla własnego indosowanego, z poręczeniem wekslowym. Weksel taki nosi już nie tylko przyrzeczenie samego wystawcy, ale także zobowiązanie poręczyciela (…), a dzięki indosowi blankowemu jeszcze bardziej – podmiotowo – rozszerza zakres odpowiedzialności z weksla. Można więc sformułować wniosek, że weksel własny z poręczeniem wekslowym, indosowany in blanco, jest ucieleśnieniem wierzytelności mogącej stanowić – jako aktyw majątku spółki – element jej kapitału zakładowego. Wniosek ten znajduje dodatkowe wsparcie w fakcie, że weksel własny poręczony i indosowany ma znacznie ułatwioną obiegowość oraz większe gwarancje pokrycia. Tym samym również funkcja kapitału zakładowego jako podstawy odpowiedzialności materialnej spółki wobec wierzycieli nie zostaje naruszona.
(uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1992 r., sygn. akt III CZP 52/92)
W skrócie: sąd stwierdził, że jeżeli oprócz wystawcy – wspólnika, mamy choćby jednego innego dłużnika wekslowego (w tym wypadku awalistę – poręczyciela wekslowego), weksel własny wspólnika może być wkładem do spółki.
Pomoc w zakresie prawa wekslowego
Chociaż ten blog jak najbardziej dotyczy rejestracji spółki z o.o. to nieśmiało sygnalizuję, że prawo wekslowe to działka, w którym moja kancelaria czuje się bardzo dobrze. Reprezentujemy zarówno wierzycieli wekslowych, jak i dłużników. Tym pierwszym pomagamy w odzyskaniu wierzytelności wekslowych, tym drugim w obronie przed roszczeniami wierzycieli. Zajmujemy się też złożonymi sprawami związanymi z wykorzystaniem weksla jako instrumentu zabezpieczenia transakcji. Pomagamy także wnieść weksel jako wkład do spółki z o.o. i zrobić to zgodnie z prawem. Jeżeli masz więc problem z wekslami, nie wahaj się i zapytaj o naszą ofertę.
11 comments on “Czy weksel może być wkładem do sp. z o.o.?”
Pani Heropolitańska faktycznie w swoim komentarzu z 2011r. zaprezentowała pogląd, że nie można wystawić weksel z klauzulą „totalnie zakazującą jego zbycia” (czyli z zakazem indosów oraz z zakazem cesji), niemniej jednakże opinia ta budzi mój wewnętrzny sprzeciw. W klauzuli tej nie widzę bowiem nic uchybiającego bezwarunkowości zobowiązania wekslowego.
Jako że przedstawiony argument jest jedynym, jakiego p. Heropolitańska użyła, jak również z faktu, że nie przypominam sobie nigdzie indziej w literaturze, czy orzecznictwie, przedstawienia równie oryginalnego poglądu, podchodziłbym do nieważności weksla z zakazem cesji bardzo ostrożnie. Właściwie uznałbym go za poprawny.
Odnośnie weksla jako wkład do spółki – przeglądając kiedyś akta KRS jednej z nich, natrafiłem na znajdującą się tam kopię weksla na wiele milionów złotych, który to weksel „zasilał” kapitał zakładowy spółki. To nic, że był już przedawniony 🙂 Ale, jak widać, można. Pisałem o tym w notce http://www.remitent.pl/od-zera-do-milionera-jak-za-pomoca-weksla-dac-spolce-10-milionow-kapitalu/874
Pani Heropolitańskiej chodziło o to, że nie można w drodze czynności prawnej wyłączyć zbywalności weksla, a klauzula, o której piszesz będzie miała skuteek wyłącznie między wystawcą a remitentem, więc weksel dalej będzie w tzw. obrocie powszechnym.
Bezwarunkowość zobowiązania wekslowego oznacza, że zapłata weksla nie może być uzależniona od świadczenia wzajemnego lub od warunku w rozumieniu art. 89 k.c., tj. od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Pytanie czy nie traktować więc klauzuli „bez cesji” jako warunku, czy zakaz puszczenia weksla w obrót nie odbiera wekslowi czegoś z jego istoty jako obiegowego papieru wartościowego?
Według Pani Heropolitańskiej możliwy byłby umowny zakaz cesji, ale byłby on skuteczny tylko między wystawcą a remitentem.
Chociaż, gdybym zobaczył weksel z klauzulą „zakaz cesji” to bym się nad tym zastanawiał czy mogę go nabyć, względnie wnieść do spółki.
Inna sprawa, zakładając, że strony umówiły się o zakaz cesji weksla w osobnym porozumieniu, to nawet przy założeniu, że weksel taki jest niezbywalny, to sąd rejestrowy, który zobaczy taki weksel bez odrębnego porozumienia, z wysoką dozą prawdopodobieństwa zarejestruje spółkę o takim kapitale.
>nie można w drodze czynności prawnej
>wyłączyć zbywalności weksla, a klauzula,
>o której piszesz będzie miała skutek
>wyłącznie między wystawcą a remitentem
Skoro weksel z zakazem indosów można zbyć w formie i ze skutkami zwykłego przelewu (art. 11 p.w.), to należy wówczas spojrzeć na zasady panujące w cesji wierzytelności. A tam: można zakazać dokonywania cesji bez zgody dłużnika, a zakaz ten będzie skuteczny wobec ewentualnego nabywcy, jeśli wzmianka o zakazie cesji jest umieszczona na piśmie stwierdzającym wierzytelność (514 kc.), czyli na wekslu.
Nawet jeśli przyjmiemy (moim zdaniem błędnie), że w treści weksla nie można umieścić wzmianki zakazującej cesji, to nie widzę przeszkód, aby umieścić ją poza treścią weksla, np. na rewersie.
Odnośnie skuteczności takiego weksla jako wniesienie wkładu do spółki – cóż, jeśli musi to być wierzytelność zbywalna, to niezbywalnego weksla się nie wniesie, nie oznacza to jednak, że weksel co do zasady byłby nieważny.
Spójrz, w wolnej chwili, czy w komentarzu lub orzeczeniu do art. 57 kc. ktoś napisał, iż weksel jest właśnie prawem, które „…według ustawy prawo to jest zbywalne”, co faktycznie czyniłoby zastrzeżenie o zakazie cesji za nieskuteczne, ale raczej nie unieważniające weksel.
Lech, weksel jest wedle ustawy prawem zbywalnym, co do tego nie ma żadnych wątpliwości, przepisy o cesji są lex specialis do przepisu art. 57 k.c. i stanowią, że można przenieść wierzytelność jeżeli inaczej nie wynika z właściwości zobowiązania, ustawy albo umowy. Czyli, wierzytelność chociaż jest zbywalna, może w drodze umowy stron zostać uznana za niezbywalną.
Pogląd Heropolitańskiej sytuuje prawo wekslowe jako lex specialis w stosunku do przepisów o cesji wierzytelności, stąd właśnie jest kontrowersja czy można skutecznie zastrzec zakaz zbywalności weksli 🙂
Chciałem tylko zwrócić uwagę, że i zakaz wniesienia weksla własnego jako aportu można obejść. W umowie spółki wpisujemy, że wkład ma charakter pieniężny. Zawieramy ze spółką umowę o wystawienie weksla – za wystawiony weksel spółka zobowiązana jest zapłacić kwotę równą wysokości wkładu, a następnie dokonujemy umownego potrącenia z wierzytelności z tytułu wkładu. W spółce pozostaje tylko weksel wspólnika i wszystko jest zgodne z przepisami 🙂
@Pawle, a jak według Ciebie ma się do tego zakaz wypłat z majątku potrzebnego na pokrycie kapitału zakładowego spółki na rzecz wspólników pod jakimkolwiek tytułem prawnym?
W takiej sytuacji oczywiście konstrukcja nie zadziała. Ale jeśli spółka środki weksel własny może być de facto wniesiony.
Dzień dobry Panie Błażeju, obserwuję Pana Bloga od jakiegoś czasu. Zastanawiam się czy można założyć spółkę zoo przez S24 z wkładem pieniężnym (min. 5000) a następnie zamienić ten wkład własny na weksel z poręczeniem osoby trzeciej? Pierwsze pytanie to czy to w ogóle możliwe, natomiast drugie czy jest to możliwe bez udziału notariusza?
Pozdrawiam,
Maciej
Jeżeli byłby to weksel z poręczeniem osoby trzeciej to w mojej ocenie byłoby to możliwe. W S24 niestety nie.
Dzięki bardzo 😉