Rejestracja spółki z o.o.

Wyłączenie małżonka od udziału w spółce z o.o.

Chociaż nikt nie robił badań dotyczących przedsiębiorców to faktem jest, że wśród mieszkańców miast rozpada się co prawie co drugie małżeństwo. Wśród prawników można czasem usłyszeć żarty “z brodą” o tym, że święty węzeł kredytowy wiąże lepiej niż przysięga małżeńska. Chociaż spółki nie wiążą małżonków aż tak często jak kredyty to mimo wszystko warto przemyśleć kwestię zabezpieczenia spółki przed skutkami rozwodu wspólnika.

W Polsce z mocy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego małżonków łączy wspólność majątkowa. Chociaż popularność intercyzy (czyli umowy majątkowej małżeńskiej) rośnie i wzrost ten jest dostrzegalny w liczbach to nadal dominuje ustrój wspólności majątkowej. Obowiązywanie tego rozwiązania powoduje, że w krytycznym dla życia osobistego momencie rozwodu, może pojawić się kolejny kryzys. Kryzys w spółce.

Wyrok rozwodowy a udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Wyobraźmy sobie sytuację, że Janusz i Grażyna byli małżeństwem przez kilka lat. Jak to jednak bywa, po pewnym czasie ujawniła się między nimi “niezgodność charakterów”. Na tyle duża zresztą, że trzeba było szukać rozwiązania małżeństwa w drodze rozwodu przed sądem. Janusz i Grażyna wiedzeni romantyczną miłością nie zawarli małżeńskiej umowy majątkowej.

“Co moje to i Twoje” – mówił Grażynce Janusz.

Nie wiem na ile serio traktował swoją deklarację, ale gdy zakładał z Zenkiem spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, a było to jakieś trzy miesiące po ślubie, nie pomyślał o tym aby zabezpieczyć wpływ swojej małżonki na spółkę. W wyroku rozwodowym sąd napisał:

Należące do majątku wspólnego udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością co do zasady mogą być podzielone pomiędzy byłych małżonków. Mogą więc także przypaść temu z współuprawnionych, który nie był wspólnikiem. Przeszkodą do dokonania takiego podziału byłoby jedynie zawarcie w umowie spółki przewidzianego w art. 183[1] k.s.h. zastrzeżenia ograniczającego lub wyłączającego wstąpienie do tej spółki współmałżonka wspólnika w przypadku, gdy udziały są objęte wspólnością majątkową.

Zasadą wyprowadzaną z treści art. 1038 § 1 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o. i art. 684 k.p.c. jest obowiązek objęcia podziałem składników majątku wspólnego, które należały do tego majątku w chwili ustania wspólności i istnieją nadal w momencie dokonywania podziału.

W wypadku, kiedy obojgu byłym małżonkom przysługuje udział w spółce jego wartość określona być powinna według stanu rzeczywistego z dnia dokonywania podziału. Z punktu widzenia prawa rodzinnego prawa obojga uczestników do tego składnika są jednakowe.*

Janusz stracił połowę posiadanych udziałów na rzecz Grażynki. W dodatku okazało się, że Grażynka poczuła miętę do Zenka. To z kolei spowodowało lawinę wydarzeń, która skutkowała praktycznym wyłączeniem Janusza od zarządzania spółką. Zenek bowiem też poczuł miętę do Grażynki.

Jak można było uniknąć sytuacji wstąpienia małżonki do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością?

Wspólnik miał co najmniej trzy możliwości uniknięcia tego typu problemów w przyszłości.

Po pierwsze, mógł zadbać o podpisanie przed ślubem umowy majątkowej małżeńskiej i wybór ustroju majątkowego, który zakładałby rozdzielność majątkową małżonków.

Po drugie, podczas dokonywania czynności notarialnej – podpisywania umowy spółki, Janusz mógł zadeklarować, że środki służące na objęcie udziałów pochodzą z jego majątku osobistego. To rozwiązanie jest jednak o tyle słabe, że w sporze rozwodowym przed sądem Janusz na zarzut żony musiałby wykazać, że rzeczywiście owe środki z majątku osobistego posiadał, a jego oświadczenie pokrywało się z prawdą.

Trzecim rozwiązaniem byłoby zawarcie w umowie spółki postanowienia wyłączającego udział współmałżonki w spółce na wypadek rozwodu.

*autentyczne uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego, sygn. akt II CSK 349/12

Może Cię też zainteresować:

• Spółka z o.o. między małżonkami
• Wyłączenie spadkobierców od udziału w spółce
• Nieletni udziałowiec spółki z o.o.

Podobał ci się ten artykuł? Udostępnij go innym. Dzięki poniższym przyciskom zajmie ci to dosłownie chwilę.

Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej to zapraszam do działu kontakt.

Po co ustanawiać ograniczenie zbywania udziałów w spółce z o.o.?

Spółka to sprawa poważna. Na tyle poważna, że dla wielu klientów nie są istotne aspekty prawne otwierania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, a aspekty osobowe. Chcemy pracować z osobami które znamy i którym ufamy. To naturalne. Czasami jednak aspekty emocjonalne, osobowe mieszają się z aspektami prawnymi. Tak jest w sytuacji, gdy chcemy zabezpieczyć skład wspólników spółki na cały czas jej trwania.

Ograniczenie zbywania, czyli m.in. sprzedaży, darowizny albo zamiany udziałów w spółce służy temu, aby utrwalić skład osobowy. Natomiast ewentualne zmiany tego składu mogą być uzależnione od różnych czynników.  Robimy to więc po to, aby mieć wpływ na to z kim będziemy współpracować w przyszłości. Warto nad tym usiąść.

Jak ustanowić ograniczenie sprzedaży udziałów w spółce z o.o.?

Ponieważ w spółce z o.o. domyślnie udziały są swobodnie zbywalne, ewentualną regulację w zakresie ograniczeń rozporządzania udziałami trzeba zawrzeć w umowie spółki. Co istotne, nie możemy zakazać w ogóle sprzedaży udziałów, możemy jedynie ową zbywalność ograniczyć.

Możliwe jest to na kilka sposobów.

Kodeksowa regulacja ograniczenia sprzedaży udziałów w spółce

Standardowo można uzależnić możliwość zbycia udziałów od zgody spółki. W takiej sytuacji, o ile nic innego nie wynika z umowy spółki, zgody na zbycie udziela zarząd w formie pisemnej. W przypadku gdy zgody odmówiono, sąd rejestrowy może pozwolić na zbycie, jeżeli istnieją ważne powody,jednak spółka może przedstawić sądowi własnego nabywcę. Jeżeli nabywca wskazany przez spółkę nie może porozumieć się ze zbywcą co do ceny oraz terminu jej uiszczenia decyduje o tym sąd, zasięgając wcześniej opinii biegłego o ile uzna to za konieczne. Jeżeli wskazana przez spółkę osoba nie uiściła ceny nabycia w wyznaczonym terminie, wspólnik może rozporządzać swobodnie swoim udziałem, jego częścią lub ułamkową częścią udziału, chyba że nie przyjął oferowanej zapłaty.

Alternatywne sposoby ograniczenia zbywalności udziałów

Z uwagi na to, że Kodeks spółek handlowych daje tutaj dużą swobodę regulacyjną można odstąpić także od domyślnego sposobu ograniczenia zbywalności udziałów. Ograniczenia te mogą jedynie modyfikować przepisy kodeksu, ale także mogą wyznaczać zupełnie odmienny od domyślnego sposób ograniczenia zbywalności udziałów.

Najbliżej idącym odstępstwem od regulacji kodeksu jest wskazanie, że to nie zarząd, ale inny organ, np. zgromadzenie wspólników, decydować będzie o wyrażeniu zgody na zbycie udziału.

Najdalej idące zmiany to wprowadzenie instytucji pierwokupu albo prawa pierwszeństwa nabycia udziałów. Prawo takie jest realizowane albo przez dotychczasowych wspólników albo osoby trzecie. Bywa to w praktyce także często i gęsto łączone z wymogiem uzyskania wcześniejszej zgody spółki. Spotyka się też, szczególnie w umowach spółki, gdzie mamy inwestora, opcję put.

Na co uważać przy projektowaniu postanowień umownych dotyczących zbywania udziałów?

Przede wszystkim stosujemy złotą zasadę, żeby nie przedobrzyć. Czasami less is more (mniej oznacza więcej). Więcej możliwości i więcej pewności prawa.

Projektując postanowienia dotyczące zbywania udziałów musimy pamiętać, że nie mogą one w praktyce uniemożliwiać zbywania udziałów. Czyni to wtedy takie postanowienia nieważnymi. Inną dobrą radą jest precyzja w sporządzaniu odpowiednich postanowień. Pamiętam jak kiedyś na pewnym zgromadzeniu wspólników chciano zastąpić, pod pozorem innych zmian, ograniczenie zbywania, na ograniczenie “sprzedaży”. Po co? Może ktoś podpowie w komentarzu? 🙂

Może też Cię zainteresować:

• ograniczenie lub wyłączenie wstąpienia spadkobierców do spółki,
• umowa spółki z o.o. z żoną.