Kontrakt menedżerski w spółce z o.o. a umowa o pracę

Kontrakt menedżerski w spółce z o.o., zwany również czasem umową o zarządzanie, to umowa cywilnoprawna zawierana między spółką z o.o. a członkiem zarządu spółki lub menedżerem niższego szczebla, której celem jest powierzenie zarządzania spółką lub wycinkiem jej działalności na zasadach samodzielności i odpowiedzialności. Opowiem Ci o moim doświadczeniu z kontraktami menedżerskimi, ponieważ dostrzegam, że tego typu kontrakty stają się coraz bardziej popularne, szczególnie w firmach, które cenią sobie elastyczność oraz efektywność w zarządzaniu. W odróżnieniu od tradycyjnej umowy o pracę, kontrakt menedżerski nie podlega przepisom kodeksu pracy. Oznacza to, że strony mają większą swobodę w kształtowaniu warunków umowy, co może być korzystne zarówno dla spółki, jak i menedżera. Z drugiej strony menedżerowie często mówią mi, że w związku z zawarcie kontraktu obawiają się swojej odpowiedzialności za podejmowane decyzje.

Czym jest kontrakt menedżerski?

Kontrakt menedżerski to rodzaj umowy cywilnoprawnej. Kontrakt menedżerski jest odmianą umowy zlecenia, która łączy w sobie element klasycznego zlecenia (a więc reprezentowania przy czynnościach prawnych), jak i czynności o charakterze usługowym (jak np. zarządzanie). Poprzez kontrakt menedżerski spółka zleca członkowi zarządu zarządzanie jej działalnością, obejmujące prowadzenie spraw spółki, czyli decydowanie o wewnętrznej sferze jej działalności, strategii działania, zatrudnieniu, czy wyborze kontrahentów oraz reprezentowanie jej, czyli przede wszystkim podpisywanie umów z innymi podmiotami.

Nie znajdziemy jednak jego regulacji w Kodeksie cywilnym, przynajmniej nie wprost. Nie ma tam rozdziału zatytułowanego „kontrakt menedżerski”. Próżno szukać też tego określenia wprost w jakichkolwiek przepisach prawa. Nie oznacza to jednak, że kontrakt menedżerski jest zupełnie nieuregulowany. Wręcz przeciwnie. Tworząc kontrakt opieramy się na przepisach o umowie zlecenia.

Dostrzegam, że typu kontrakty stają się coraz bardziej popularne także na stanowiskach niższych niż zarząd, szczególnie w firmach, które mają wielopoziomową strukturę zarządczą i mogą one dotyczyć kierowników lub dyrektorów poszczególnych oddziałów spółki.

Jakie są podstawowe elementy kontraktu menedżerskiego?

Podstawowe elementy kontraktu menedżerskiego to:

• zakres obowiązków menedżera – jest to fundamentalny element kontraktu, który powinien precyzyjnie określać, jakie zadania i odpowiedzialności będą spoczywać na menedżerze. Zakres ten może obejmować zarządzanie całą działalnością spółki, określoną jednostką organizacyjną firmy, czy też zespołem pracowników.
• system wynagrodzenia i motywacja – wynagrodzenie zarządcy w kontrakcie menedżerskim różni się częstokroć od standardowego wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę. Zazwyczaj obok wynagrodzenia zasadniczego funkcjonuje także mechanizm powiązania uposażenia członka zarządu  z wynikami firmy, co ma motywować menedżera do bardziej efektywnej pracy. Może to obejmować stałą pensję podstawową oraz premie uzależnione od osiągniętych wyników, takich jak zysk firmy, zwiększenie obrotów, czy realizacja określonych projektów.
• czas trwania umowy
• klauzule dotyczące zakazu konkurencji i poufności – aby zabezpieczyć interesy firmy, wiele kontraktów menedżerskich zawiera klauzule dotyczące zakazu konkurencji oraz obowiązku zachowania poufności. Zakaz konkurencji ogranicza możliwość podejmowania przez menedżera działalności konkurencyjnej w trakcie trwania umowy oraz po jej zakończeniu. Klauzula poufności chroni firmę przed ujawnieniem wrażliwych informacji, które mogłyby zaszkodzić jej interesom.
• zasoby przeznaczane do wykorzystania przez członka zarządu – za odpowiedzialnością za wyniki finansowe i ogół działalności spółki najczęściej idą także zasoby, które spółka przeznacza dla menedżera. Częstokroć strony umowy regulują takie kwestie jak udostępnienie telefonów służbowych, komputerów albo samochodów dla członka zarządu.
• odpowiedzialność cywilna menedżera – kontrakt menedżerski wprowadza większą odpowiedzialność po stronie menedżera, który może być pociągnięty do odpowiedzialności majątkowej za niewłaściwe zarządzanie. W praktyce oznacza to, że menedżer może być zobowiązany do pokrycia strat, jakie poniosła firma na skutek jego decyzji. Warto więc, aby kontrakt precyzował granice odpowiedzialności oraz ewentualne wyłączenia, które mogą chronić menedżera.

Jakie są zalety kontraktu menedżerskiego?

Kontrakt menedżerski oferuje szereg korzyści zarówno dla spółki, jak i menedżera. Oto najważniejsze z nich:

• elastyczność w kształtowaniu warunków współpracy – kontrakt menedżerski daje większą swobodę w negocjowaniu warunków współpracy, co pozwala na lepsze dostosowanie umowy do specyfiki firmy oraz potrzeb menedżera.

• motywacyjny charakter wynagrodzenia – owiązanie wynagrodzenia menedżera z wynikami firmy motywuje go do osiągania jak najlepszych rezultatów. Dzięki temu przedsiębiorstwo może liczyć na bardziej zaangażowaną kadrę zarządzającą.

• uniknięcie rygorów kodeksu pracy –  nie ukrywajmy, dla spółki może to być bardzo ważne. Kontrakt menedżerski, będący umową cywilnoprawną, nie podlega przepisom kodeksu pracy, co oznacza większą elastyczność w wielu kwestiach, począwszy od kwestii czasu i miejsca wykonywania obowiązków, na zniesieniu limitów odpowiedzialności wynikających z przepisów Kodeksu pracy.

• przejęcie odpowiedzialności przez menedżera – zwiększona odpowiedzialność menedżera za wyniki firmy może być korzystna dla przedsiębiorstwa, które w ten sposób przenosi część ryzyka na osobę zarządzającą.

Jakie wady ma kontrakt menedżerski w spółce z o.o.?

Do wad kontraktu menedżerskiego, szczególnie istotnych po stronie członka zarządu, można zaliczyć:

• podwyższone ryzyko dla menedżera – większa odpowiedzialność za decyzje biznesowe wiąże się z ryzykiem finansowym. Menedżer, który popełni błąd w zarządzaniu, może być pociągnięty do odpowiedzialności cywilnoprawnej za straty poniesione przez firmę.

• brak zabezpieczeń socjalnych – w odróżnieniu od tradycyjnej umowy o pracę, kontrakt menedżerski może nie zapewniać menedżerowi takich samych zabezpieczeń socjalnych, jak prawo do urlopu, odprawy, czy ochrony przed zwolnieniem.

• koszty związane z ubezpieczeniem – zwiększona odpowiedzialność menedżera może wymagać wykupienia odpowiedniego ubezpieczenia OC, co generuje dodatkowe koszty. W zależności od treści kontraktu koszty te może ponosić albo sama spółka albo jej członek zarządu.

Kontrakt menedżerski a umowa o pracę

Kontrakt menedżerski spełni swoją funkcję wyłącznie w sytuacji, gdy nie będą znajdować się w nim postanowienia, które mogłyby spowodować, że sąd lub inspekcja pracy dopatrzą się w jego treści cech charakterystycznych dla stosunku pracy. Do cech takich należy przede wszystkim tzw. podporządkowanie pracownicze. Jeżeli menedżer ma działać na podstawie kontraktu menedżerskiego to sposób jego działania nie może być uzależnione od poleceń przełożonych.

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 11 października 2005 r. , sygn. akt I PK 42/05, wskazał:

Kwalifikacja kontraktu menedżerskiego jako umowy o pracę lub umowy prawa cywilnego zależy od okoliczności konkretnego przypadku. Generalnie należy podzielić pogląd, że skutkiem zawarcia umowy o zarządzanie (kontraktu menedżerskiego) nie jest powstanie stosunku pracy. Kwalifikacja umowy stanowiącej podstawę wykonywania pracy polegającej na zarządzaniu zakładem pracy jest poddawana takim samym kryteriom oceny jak każda inna umowa, której treścią jest świadczenie pracy. (…) Umowa nazwana przez strony umową o pracę, z której treści wynikałoby, że np. praca nie musi być przez pracownika świadczona osobiście albo że pracownik ponosi odpowiedzialność nie tylko na zasadzie winy, lecz także ryzyka, umową o pracę nie będzie.

Jaki z tego wniosek dla spółek z o.o. chcących skorzystać z kontraktu menedżerskiego? Umowa o zarządzenie powinna być tak napisana, aby uniknąć jakichkolwiek wątpliwości co do charakteru zatrudnienia menedżera

Powołanie na członka zarządu a kontrakt menedżerski

Powołanie do zarządu następuje w drodze uchwały wspólników. Z momentem podjęcia tej uchwały dana osoba obejmuje funkcję członka zarządu i pomiędzy nią a spółką powstaje tzw. stosunek organizacyjny nazwany także czasami stosunkiem korporacyjnym. Dana osoba musi być wcześniej powołana do zarządu, jeżeli ma pełnić funkcję członka zarządu. Powołanie w tym znaczeniu sprawia, że spółka ma członka zarządu. Prawa i obowiązki członka zarządu spółki regulowane są Kodeksem spółek handlowych. Sam stosunek organizacyjny to często jednak za mało, gdy idzie o regulację takich kwestii jak odpowiedzialność, nakaz poufności czy wysokość wynagrodzenia zarządcy.

W takich sytuacjach zawiera się z członkiem zarządu kontrakt menedżerski. Wskutek jego zawarcia powstaje drugi stosunek prawny, który określa właśnie wyżej wymienione kwestie.

Najczęściej zadawane pytania

Kto zawiera kontrakt menedżerski z członkiem zarządu spółki?

Kontrakt menedżerski z członkiem zarządu spółki zawiera spółka reprezentowana przez pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników na podstawie art. 210 Kodeksu spółek handlowych.

Czy kontrakt menedżerski podlega ZUS?

Tak, kontrakt menedżerski jest tytułem do odprowadzania składek zarówno na ubezpieczenia społeczne, jak i składki zdrowotnej.

Jak opodatkowane jest wynagrodzenie członka zarządu spółki z tytułu kontraktu menedżerskiego?

Wynagrodzenie członka zarządu z tytułu kontraktu menedżerskiego opodatkowane jest zawsze według skali podatkowej.

Co jest bardziej opłacalne – kontrakt menedżerski czy powołanie?

Z punktu widzenia spółki powołanie nie generuje kosztów składek na ubezpieczenia społeczne. Z punktu widzenia członka zarządu nie ma on jednak ochrony ubezpieczeniowej i czas sprawowania funkcji nie wlicza się do stażu emerytalnego. Dlatego też w praktyce nie można jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie.

Kontrakt menedżerski – wzór

Zdaję sobie sprawę z tego, że napisanie dobrego kontraktu menedżerskiego jest często wypadkową ustaleń między spółką a członkiem zarządu. Jeżeli jednak szukasz inspiracji i potrzebujesz punktu wyjścia – skorzystaj ze wzoru kontraktu menedżerskiego z mojego blogowego sklepu. Wzór ten zabezpiecza zarówno spółkę, jak i członka zarządu i może być podstawą dowolnych modyfikacji w duchu indywidualnych uzgodnień między stronami.