Estoński CIT – czyli spółka z o.o. bez podatku

Wśród dziesiątek niekorzystnych zmian podatkowych wprowadzonych przepisami Nowego Ładu znalazło się kilka zmian o charakterze prorozwojowym. I chociaż z mojego doświadczenia wynika, że estoński CIT to nadal niedoskonała kopia rozwiązań przyjętych w Estonii to akurat zmiany w zakresie tzw. estońskiego CIT, czyli tzw. ryczałtu od dochodów spółek, które weszły w życie w 2022 roku całkowicie odwróciły ekosystem opodatkowania spółek z o.o. W 2022 roku estoński CIT wybrało 300 podmiotów, dane na koniec września 2024 roku wskazują, że liczba aktywnych podmiotów rozliczających się w ten sposób wyniosła aż 18602, co wskazuje na to, że nowe rozwiązania podatkowe przyjęły się i są korzystne dla wielu podatników. O tym czym jest estoński CIT, jakie kryteria należy spełnić, aby z niego skorzystać oraz dlaczego jest on tak korzystny opowiem w dzisiejszym wpisie.

Estoński CIT, czyli ryczałt od dochodów spółek

Dla porządku zacznę od tego, że w niniejszym artykule będę zamiennie używał dwóch wrażeń:

• estoński CIT,
• ryczałt od dochodów spółek.

Nazwa estoński CIT ma charakter marketingowy, w taki bowiem sposób rządzący w 2022 roku nazwali pomysł, który przypominać miał rozwiązania wdrażane w estońskim systemie podatkowym, w którym podatnicy podatku CIT płacą jeden podatek dochodowy, w momencie wypłacania środków finansowych ze spółki. Określenie ryczałt od dochodów spółek to zaś oficjalna, prawna nazwa tych samych rozwiązań, którą znajdziemy w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). Dlatego też w dalszej części artykułu będę używał tych określeń wymiennie, także po to, aby czytelnicy przyzwyczaili się do obu nazw, które stosowane są przez księgowych i doradców podatkowych.

Czym dokładnie jest estoński CIT?

Estoński CIT polega na odroczeniu momentu opodatkowania zysku – aż do chwili jego wypłaty wspólnikom. Oznacza to, że tak długo jak zysk pozostaje w spółce, nie podlega on opodatkowaniu. Przedsiębiorca nie płaci podatku, dopóki reinwestuje zarobione środki w rozwój biznesu. Co znaczy, że zysk pozostaje w spółce? Chodzi o wszystkie te sytuacje, kiedy wspólnicy nie przeznaczają zysku na wypłatę dywidendy, ale na kapitały zapasowe lub rozwojowe.

To zupełnie inne podejście niż w klasycznym CIT, gdzie podatek należy zapłacić nawet wtedy, gdy wspólnicy nie decydują o wypłaceniu sobie zysku.

Dla kogo jest estoński CIT?

Z estońskiego CIT mogą skorzystać spółki:

1. z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.),

2. akcyjne (S.A.),

3. proste spółki akcyjne (P.S.A.),

4. komandytowe (sp.k.),

5. komandytowo-akcyjne (S.K.A.),

pod warunkiem, że:

• wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne (brak udziałowców będących osobami prawnymi – estońskiego CIT nie mogą zastosować więc spółki będące częścią holdingów albo te, których właścicielami są fundacje, w tym fundacje rodzinne),

• spółka nie posiada udziałów w innych podmiotach,

• zatrudnia minimum 3 pracowników na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej (z pewnymi wyjątkami na okres przejściowy),

• większość przychodów spółki nie pochodzi z tzw. przychodów pasywnych (np. z najmu, odsetek, praw autorskich),

• nie znajdujesz swojej spółki na liście przedsiębiorstw, które wykluczone są z ryczałtu. Są to m.in. instytucje pożyczkowe, spółki prowadzące działalność w specjalnych strefach ekonomicznych, spółki w upadłości, likwidacji, czy też powstałe w wyniku podziału lub łączenia, a także w których wkładem na kapitał zakładowy jest aport przedsiębiorstwa.

To oznacza, że estoński CIT nie jest przeznaczony dla każdego, ale wielu małych i średnich przedsiębiorców prowadzących działalność operacyjną w formie spółki z o.o. może skorzystać z tego systemu. Ryczałt od dochodów spółek może być szczególnie atrakcyjny dla polskich firm rodzinnych, których wspólnikami są bezpośrednio osoby fizyczne.

Co zyskujesz, wybierając estoński CIT?

1. Brak podatku tak długo, jak zysk zostaje w spółce

Nie wypłacasz dywidendy = nie płacisz podatku. Dzięki temu zyski mogą swobodnie pracować w firmie i wspierać jej rozwój.

2. Uproszczone rozliczenia podatkowe

Zapomnij o klasycznych kosztach podatkowych, amortyzacji, zaliczkach na CIT. Spółka prowadzi jedynie księgi rachunkowe, które są podstawą opodatkowania. Nie trzeba także składać deklaracji CIT-8 co miesiąc lub kwartał.

3. Niższe efektywne opodatkowanie

• 20% efektywnej stawki (CIT + PIT) dla małych podatników i podatników rozpoczynających działalność,

• 25% efektywnej stawki dla pozostałych.

Dla porównania: klasyczny system CIT + PIT oznacza efektywne stawki sięgające 26,29% (dla małych) i 34,39% (dla dużych podmiotów).

4. Brak obowiązku publikowania strategii podatkowej

Spółki korzystające z estońskiego CIT są zwolnione z wymogu raportowania informacji o strategii podatkowej – nawet jeśli ich przychody przekroczą 50 mln euro.

5. Większa płynność finansowa

Brak konieczności comiesięcznego odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy oznacza więcej dostępnych środków w firmie, które można przeznaczyć na rozwój, inwestycje, czy zakup większego wolumenu towarów.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy w estońskim CIT?

Podatek należy zapłacić w momencie:

• wypłaty dywidendy wspólnikom,

• udzielenia pożyczki wspólnikowi (lub innemu podmiotowi powiązanemu),

• dokonania określonych świadczeń na rzecz wspólnika lub jego rodziny (np. nieodpłatnego udostępnienia auta firmowego),

• tzw. ukrytych zysków (np. sponsoring prywatnych wydarzeń, pokrycie kosztów niezwiązanych z działalnością spółki).

W związku z powyższym, ważna jest precyzyjna analiza wydatków i przepływów w spółce, by uniknąć nieprzewidzianych zobowiązań podatkowych.

Jak przejść na estoński CIT?

Proces zmiany formy opodatkowania jest stosunkowo prosty, ale wymaga dochowania kilku formalności:

1. Sprawdź, czy spełniasz warunki ustawowe.

2. Złóż zawiadomienie o wyborze estońskiego CIT na formularzu ZAW-RD (do urzędu skarbowego).

3. Przejście może nastąpić od początku nowego roku podatkowego lub – po spełnieniu dodatkowych warunków – w jego trakcie.

Uwaga: jeżeli zrezygnujesz z estońskiego CIT przed upływem 4 lat, konieczne będzie rozliczenie tzw. korekty wstępnej – czyli różnicy między wynikiem rachunkowym a podatkowym.

Czy estoński CIT się opłaca?

Tak, co do zasady estoński CIT to bardzo opłacalna forma opodatkowania, szczególnie dla firm, które:

• nie wypłacają regularnie dywidend – wielu przedsiębiorców myśli długofalowo o budowaniu wartości firmy, o wiele łatwiej budować ją z estońskim CITem,

• chcą reinwestować zyski – większa płynność finansowa pozwala na większe inwestycje,

• mają prostą strukturę właścicielską – spółki holdingowe wyłączone są z estońskiego CIT.

estoński CIT może oznaczać realne oszczędności i mniej biurokracji. Z drugiej strony – dla spółek, które często wypłacają zyski lub prowadzą działalność kapitałową (np. obrót nieruchomościami) – klasyczny CIT może być bezpieczniejszy.

Podsumowanie

Estoński CIT to narzędzie, które premiuje rozwój i inwestycje. Jest to system stworzony z myślą o firmach, które chcą zatrzymać kapitał w przedsiębiorstwie i nie są zainteresowane natychmiastową wypłatą zysku. Wykorzystanie estońskiego CIT powoduje, że wiele z dotychczas stosowanych metod unikania podwójnego opodatkowania w spółce z o.o. traci sens. Z tego względu opodatkowanie efektywne zysku na poziomie 20% wydaje się wcale nie najgorszym rozwiązaniem. Nie musimy wtedy korzystać z dodatkowych sposobów umożliwiających wyjmowanie pieniędzy ze spółki w sposób inny niż dywidenda

Przed podjęciem decyzji warto przeprowadzić analizę porównawczą i – najlepiej – skonsultować się z doradcą podatkowym lub radcą prawnym zajmującym się podatkami. System jest korzystny, ale tylko wtedy, gdy znamy jego zasady i umiemy je wykorzystać w praktyce. Pamiętaj też, że nie każda spółka z o.o. może podlegać tej formie opodatkowania.