Kontynuując serię wpisów na temat podatkowych skutków transakcji sprzedaży udziałów skupię się dzisiaj na opodatkowaniu podatkiem VAT sprzedaży udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Chociaż 95% transakcji sprzedaży udziałów nie podlega podatkowi VAT to w pewnych specyficznych okolicznościach zbycie udziałów może stanowić czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. W niniejszym artykule wskażę kiedy sprzedaż udziałów w spółce z o.o. powinna zostać opodatkowana podatkiem od towarów i usług.
Sprzedaż udziałów w spółce z o.o, a VAT
Podstawową zasadą opodatkowania wynikającą z ustawy o podatku od towarów i usług (VAT) jest zasada, że podatek VAT płacą wyłącznie podatnicy tego podatku, potocznie (lecz niepoprawnie) nazywani czasami płatnikami VAT. Podatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Jednakże wymienione tutaj podmioty, chociaż wykonują działalność gospodarczą w jakimś zakresie, to nie zawsze działają w charakterze podatników VAT. Wyłącznie w sytuacji, gdy sprzedający udziały prowadzi działalności gospodarczą w zakresie profesjonalnego obrotu papierami wartościowymi, wówczas sprzedaż udziałów w spółce z o.o. podlega podatkowi VAT. W każdym innym przypadku sprzedaż udziałów w spółce z o.o. nie podlega VAT, ponieważ jest przejawem wykonywania praw właścicielskich w stosunku do tych udziałów. W takim przypadku sprzedaż udziałów nie jest dokonywana w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez sprzedawcę, nawet jeżeli sprzedawca prowadzi działalność gospodarczą w innym zakresie i jest z tego tytułu podatnikiem VAT.
Case study #1: Grzegorz prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług sprzątania przemysłowego. Jednocześnie jest posiadaczem udziałów w spółce z o.o., które zamierza sprzedać Piotrowi. Ponieważ Grzegorz nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie obrotu papierami wartościowymi to sprzedaż udziałów w spółce nie podlega podatkowi VAT.
W jakich sytuacjach sprzedający udziały uznawany jest za podatnika VAT?
W następujących czterech przypadkach organy podatkowe mogą uznać, że dany podmiot (zarówno osoba fizyczna, jak i spółka) prowadzi działalność gospodarczą, a w konsekwencji uznać, że sprzedaż udziałów należy uznać za podlegającą opodatkowaniu VAT, gdy:
- posiadanie przez dany podmiot udziałów w spółkach stanowi bezpośrednie, stałe i konieczne rozszerzenie prowadzenia działalności gospodarczej (wyrok TSUE z 11 lipca 1996 r. w sprawie C-306/94),
- wspólnik uczestniczy w zarządzaniu spółką a jego uczestnictwo w zarządzaniu pociąga za sobą przeprowadzenie transakcji podlegających opodatkowaniu VAT, w szczególności świadczenia usług na rzecz spółki. Jeżeli uczestniczenie w zarządzaniu spółką nie jest związane ze świadczeniem usług na rzecz tej spółki, a stanowi jedynie czynności polegające na zwykłym wykonywaniu funkcji właścicielskich związanych z posiadaniem statusu udziałowca, nie będzie zachodzić ta przesłanka (wyrok TSUE z 20 czerwca 1991 r. w sprawie C-60/90),
- sprzedaż udziałów prowadzona jest w ramach profesjonalnej działalności maklerskiej lub brokerskiej (wyrok TSUE z 6 lutego 1997 r. w sprawie C-80/95),
- sprzedaż udziałów mimo formalnego nie zgłoszenia tego kodu PKD ma charakter zorganizowany i ciągły.
Case study #2: Jan jest wspólnikiem w spółce i jednocześnie prezesem zarządu. Sprzedaż udziałów nie podlega podatkowi VAT, ponieważ Jan nie prowadzi profesjonalnej działalności w zakresie obrotu i zarządzania udziałami.
Case study #3: Paweł jest członkiem zarządu, prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie zarządzania, jednocześnie posiada udziały w spółce, którą zarządza. Rozlicza się ze spółką na podstawie faktur VAT. W przypadku sprzedaży udziałów po stronie Pawła jako podatnika pojawi się sprzedaż podlegająca podatkowi VAT.
Sprzedaż udziałów podlegająca VAT, ale zwolniona z opodatkowania
Od formalnego podlegania opodatkowaniu podatkiem VAT transakcji sprzedaży udziałów, należy odróżnić sytuacje, w którym co prawda formalnie czynność sprzedaży podlega opodatkowaniu, ale ze względu na zwolnienia podatkowe zawarte w ustawie będzie traktowana jako sprzedaż zwolniona. Z takimi dwiema sytuacjami mamy do czynienia, gdy:
- dojdzie do sprzedaży wszystkich udziałów w spółce – taka transakcja traktowana jest niekiedy jako równoważna ze zbyciem przedsiębiorstwa i uznawana za zwolniona z VAT na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy o VAT,
- sprzedaż dotyczy jedynie części udziałów w spółce wówczas podlega zwolnieniu od podatku od towarów i usług zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT – jako wykonywanie usług, których przedmiotem są udziały w spółkach, przy czym nie dotyczy to sytuacji gdy przedmiotem usługi jest przechowywanie tych udziałów lub zarządzanie nimi.
Sprzedaż udziałów w spółkach nieruchomościowych a VAT
Sprzedaż udziałów w spółkach nieruchomościowych zgodnie z art. 43 ust. 16 pkt 4 ustawy o VAT nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy o VAT. Spółką nieruchomościową jest taka spółka, w której zasadniczym składnikiem majątku jest nieruchomość. W takiej sytuacji udziały dają ich posiadaczowi pośrednio prawne lub faktyczne prawo własności lub posiadania nieruchomości. Chociaż prawnicy podnoszą, że takie rozwiązanie nie jest zgodne z dyrektywą VAT to stawia to udziałowców spółek nieruchomościowych przed koniecznością wyboru czy chcą skorzystać ze zwolnienia z art. 43 ust. 1 pkt 40a ustawy, czy też nie korzystać i zapłacić 23% podatek od towarów i usług.
Opodatkowanie PCC
Należy mieć na względzie, że sprzedaż udziałów zwolniona od VAT lub niepodlegająca VAT będzie podlegała opodatkowaniu PCC (podatkiem od czynności cywilnoprawnych) w wysokości 1% wartości rynkowej udziałów. W takim przypadku podmiotem obowiązanym do zapłaty PCC jest nabywca udziałów.
W moim blogowym sklepie możesz kupić produkt: umowa sprzedaży udziałów w spółce z oo wzór aktualny na 2024 rok
Jeżeli potrzebujesz natomiast porady w temacie sprzedaży udziałów w spółce z o.o., przygotowania indywidualnej umowy pod bardziej złożoną transakcję lub chcesz dowiedzieć się więcej na temat rozliczeń podatkowych związanych ze sprzedażą udziałów zapraszam do indywidualnego kontaktu.
Na e-maile odpowiadam w tym samym dniu roboczym.
Podsumowując, sprzedaż udziałów, choć zwolniona od VAT lub niepodlegająca VAT, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 1% wartości rynkowej udziałów. Nabywca udziałów jest zobowiązany do zapłacenia tego podatku. Więcej informacji na temat opodatkowania sprzedaży udziałów w spółce z o.o. znajdziesz tutaj. Ponadto, warto również pamiętać o właściwym księgowaniu takich transakcji. Szczegółowe omówienie tej kwestii przedstawiłem w artykule, pt. „Księgowanie sprzedaży udziałów w spółce z o.o.„, który także może okazać się przydatny w zrozumieniu pełnego obrazu finansowego i prawidłowej realizacji obowiązków podatkowych oraz księgowych.