Nowe prawo dla lombardów wchodzące w życie w 2024 roku zmierza do dalszej profesjonalizacji rynku pożyczek pozabankowych w Polsce. Ustawodawca sukcesywnie zmierza do obejmowania wszelkich form finansowania konsumentów regulacjami i nadzorem KRS. W uzasadnieniu ustawy lombardowej wskazano, że działalność lombardowa może stwarzać zagrożenie dla konsumentów, albowiem przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą polegającą na udzielaniu pożyczek pod zastaw pomijają stosowanie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Intencją ustawodawcy było więc nałożenie na podmioty prowadzące lombardy nowych obowiązków między innymi wymuszając prowadzenie działalności w formie spółki kapitałowej – spółki z o.o. lub spółki akcyjnej.
Co zmieniło się w lombardach? Nowe przepisy z 2024 roku
Nowe przepisy o konsumenckiej pożyczce lombardowej w założenie oznaczać miały koniec działalność lombardów w formie jednoosobowych działalności gospodarczych. Chociaż ustawa o kredycie konsumenckim już od wielu lat wskazywała, że działalność pożyczkowa na rzecz konsumentów mogła być prowadzona wyłącznie przez spółki kapitałowe to wiele lombardów obchodziło jej przepisy. W szczególności sprzyjało temu różnorodne ukształtowanie stosunków prawnych, odmienne od klasycznych pożyczek, a oparte na tego typu rozwiązaniach jak umowa przechowania, umowa sprzedaży z opcją pierwokupu lub prawem odkupu. W zamierzeniu prawotwórców nowa ustawa lombardowa wprowadzając definicję konsumenckiej pożyczki lombardowej miała zahamować te tendencje, jednocześnie rozróżniając udzielanie kredytów konsumenckich od udzielania pożyczek lombardowych.
Czy to koniec lombardów jakie znamy? Chyba tego typu teza jest przedwczesna. Tym bardziej, że postanowienia ustawy wydają się niedoskonałe i nie były w stanie uchwycić wszelkich możliwych sytuacji prawnych i sposobów, które stosują właściciele lombardów. Jeżeli jednak właściciel chce prowadzić działalność lombardową zgodnie z literą ustawy lombardowej będzie musiał nie tylko założyć spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością ale także wpisać ją do rejestru lombardów prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego. Według pomysłodawców ustawy ma to na celu przede wszystkim zapewnienie, że lombardy działają zgodnie z prawem i nie stanowią zagrożenia dla stabilności finansowej swoich klientów.
Nowe prawo dla lombardów wymusza zawarcie umowy spółki z o.o.
Zgodnie z art. 35 ustawy o konsumenckiej pożyczce lombardowej działalność lombardowa może być wykonywana wyłącznie w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością albo spółki akcyjnej. Firma spółki, o której mowa w ust. 1, może zawierać dodatkowe oznaczenie „lombard”, a oznaczenia tego w firmie spółki lub w reklamie może używać wyłącznie przedsiębiorca wykonujący działalność lombardową. Minimalny kapitał zakładowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wykonującej działalność lombardową wynosi 50 000 zł i musi być pokryty wyłącznie wkładem pieniężnym, a środki na pokrycie tego kapitału nie mogą pochodzić z kredytu, pożyczki, emisji obligacji lub ze źródeł nieudokumentowanych.
Wymogi te są wymogami podobnymi do obowiązujących kiedyś przepisów ustawy o kredycie konsumenckim. Wydaje się, że z jednej strony ustawodawca zrozumiał, że wylał dziecko z kąpielą, konsolidując rynek kredytów konsumenckich w rękach naprawdę dużych podmiotów z istotnym kapitałem. Stąd też dla prowadzenia działalności polegającej na udzielaniu pożyczek lombardowych wymyślił relatywnie łatwe do spełnienia rygory.
Działalność lombardowa tylko po wpisie do rejestru
Obok obowiązku założenia spółki z o.o. przepisy lombardowe od 2024 roku nakazują wpisanie takiej spółki do rejestru lombardów prowadzonych przez Komisję Nadzoru Finansowego. Przy okazji warto zauważyć, że mimo tego, że działalność ta jest działalnością regulowaną to KNF nie ma żadnych narzędzi kontrolnych nad rynkiem lombardów. Te zadania przekazano Inspekcji Handlowej. Warto jednak zauważyć, że prowadzenie działalności lombardowej bez wpisu do rejestru zagrożone jest karą grzywny do wysokości 500.000 złotych. Warto więc rozważyć wszelkie konsekwencje ewentualnego obchodzenia ustawy.
Kiedy nie trzeba zawierać umowy spółki z o.o. dla działalności lombardowej?
Tak jak wspomniałem wyżej, ustawa wydaje się dziurawa. Jakkolwiek działalność lombardowa musi być prowadzone w formie spółki z o.o. to działalności podobne do niej już niekoniecznie. Nie wszystkie rodzaje stosunków prawnych wykorzystywanych w lombardach (lub tworach o dziwnej nazwie „loombard” i innych wariacjach) spełnią przesłanki uznania za konsumencką pożyczkę lombardową. W szczególności skup rzeczy, obejmujący nawet prawo odkupu zastrzeżone pewnym terminem wydaje się nie spełniać tych przesłanek. Ustawodawcy zależało na ochronie konsumentów oraz transparentności działań lombardów, czy osiągnął swój cel? Czas pokaże.
