Jako radca prawny zajmujący się prawem spółek, w kontaktach z przyszłymi wspólnikami często dostrzegam kompletne niezrozumienie idei kapitału zakładowego. Dlatego też w dzisiejszym wpisie opowiem o tym czym jest kapitał zakładowy i jak odróżnić majątek spółki od kapitału zakładowego. Te z pozoru drobne różnice wpływają często na to jak klienci i kontrahenci widzą spółkę z o.o. – dlatego warto je wyjaśnić. Z pewnością wiesz, że elementem koniecznym do utworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest określenie kapitału zakładowego. Minimalny kapitał zakładowy wynosi 5.000 złotych. Wiesz też pewnie, że pokrycie tego kapitału realnym majątkiem, tj. wkładami wspólników jest koniecznością. Na początku działalności wnosisz wkład na pokrycie tego kapitału. Ale czy naprawdę rozumiesz co to jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością a kapitał zakładowy? To jest często ten moment w rozmowie z klientem, w którym wkraczam i tłumaczę tę kwestie. Z pojęciem kapitału zakładowego narosło bowiem wiele mitów i nieporozumień, które często odkrywam rozmawiając z osobami zainteresowanymi spółką z o.o.
Kapitał zakładowy – definicja
Co to jest kapitał zakładowy? Jest to pewna wielkość, czy też kategoria formalna, która powinna znaleźć odzwierciedlenie przy tworzeniu spółki we wkładach wniesionych przez wspólników. Jak trafnie opisuje to profesor Kidyba w swoim komentarzu:
Jest on (kapitał zakładowy – przyp. autora) w sensie ścisłym traktowany jako wielkość formalna stanowiąca sumę udziałów w kapitale zakładowym. Jako zapisowi rachunkowemu po stronie pasywnej w bilansie odpowiada po stronie aktywów suma składników majątkowych, które zostały nabyte jako wkłady majątkowe wspólników.
Konsekwencją tego majątek ten, wkłady pieniężne, czy też rzeczowe mogą być zmieniane w inne wartości majątkowe (nazywa się to surogacją kapitału zakładowego).
Jak wysoki powinien być kapitał zakładowy sp. z o.o.?
Jeżeli jesteś w tym miejscu to może zastanawiasz się jaką wysokość kapitału zakładowego wybrać dla swojej spółki z o.o.? W mojej osobistej ocenie, o tym jak wysoki powinien być kapitał zakładowy spółki z oo decyduje szereg czynników związanych z Twoją działalnością. Niekoniecznie są to jednak takie czynniki, o których myślisz. W praktyce dostrzegam, że wśród osób pytających mnie o optymalną wysokość kapitału zakładowego spółki, ujawniają się zasadnicze dwa typy rozumowania.
Klienci albo utożsamiają kapitał zakładowy z majątkiem spółki albo zakładają, że kapitał zakładowy limituje odpowiedzialność za zobowiązania spółki.
Kapitał zakładowy a majątek spółki
Pierwszy typ to utożsamianie kapitału z majątkiem spółki. Dla tego typu klienta podstawowym pytaniem jest:
czy ta wysokość kapitału zakładowego będzie wyglądała dobrze?
Klient tego typu myśli o tym jak spółkę będą postrzegać potencjalni kontrahenci, myśląc że wysokość kapitału ma coś wspólnego z rzetelnością takiej spółki. Intuicyjnie wydawałoby się, że ma. Praktyka jednak może być zupełnie inna. Osobiście uważam, że wysokość kapitału zakładowego w ogóle nie przekłada się na rzetelność spółki jako kontrahenta. Dzieje się tak dlatego, że kapitał zakładowy jest jedynie zapisem księgowym, który co prawda powinien znaleźć pokrycie na początku działania spółki w realnym majątku, jednak nie zawsze się tak dzieje.
Po pierwsze, faktyczna wysokość kapitału zakładowego spółki z o.o. nie jest nigdy weryfikowana w procedurze rejestracyjnej. Sąd poprzestaje na odebraniu oświadczenia członków zarządu, że wkłady na kapitał zakładowy wspólnicy w całości wpłacili. To rodzi u niektórych pokusę ściemniactwa… sami wiecie, skoro nikt nie sprawdzi, to niech będzie 100.000 zł kapitału, a co!
Po drugie, kapitał zakładowy może być pokryty wkładem niepieniężnym. Wkład tego typu może być niedoszacowany w umowie spółki, albo przeszacowany, gdyż w procedurze rejestracyjnej nie bada się faktycznej wartości owego wkładu, polegając na oświadczeniach wspólników.
Po trzecie, stopień pokrycia kapitału, w wyniku generowania w spółce zysków albo strat się zmienia. W KRS znajdziecie tysiące bezwartościowych spółek z kapitałami zakładowymi po pięćdziesiąt, a nawet więcej tysięcy. Szkopuł w tym, że ich majątek równa się zeru. Niezrozumienie idei kapitału zakładowego prowadzi do tego, że wielu ludzi nietrafnie rozumie pojęcie straty czy zysku. Kapitał zakładowy bywa utożsamiany z realnym majątkiem spółki. Nie jest tak jednak. Skoro kapitał zakładowy jest wartością formalną, która jest stała (wynika z postanowień umowy spółki) to jest on tylko punktem odniesienia dla straty i zysku spółki. Strata lub zysk nie zmieniają wysokości kapitału zakładowego. Nie obniżają, ani nie podwyższają kapitału, zmieniają natomiast wysokość w jakiej kapitał ten jest pokryty realnym majątkiem spółki. Zmienia się więc majątek spółki. Oczywiście w sytuacji straty lub zysku może dojść do formalnego obniżenia lub podwyższenia kapitału zakładowego. Jednak sama strata czy sam zysk nie powoduje jego zmiany.
Z mojej perspektywy wolałbym więc robić biznes ze spółką o kapitale zakładowym 5.000 zł, której udało się wygenerować wielokrotnie wyższe dochody od swojego kapitału, niż ze spółką z kapitałem 100.000 zł, która od początku działania generuje straty.
Czy kapitał zakładowy limituje odpowiedzialność za zobowiązania spółki?
Drugi typ myślenia pytających o właściwą wysokość kapitału to ten, w którym ktoś błędnie zakłada, że kapitał zakładowy ogranicza odpowiedzialność spółki. To jest, że jak damy 5.000 złotych, to tylko tyle może uzyskać potencjalny wierzyciel. No cóż… godny podziwu optymizm.
Spółka zawsze odpowiada za zobowiązania całym swoim majątkiem, a jak już wiecie, może być on o wiele wyższy albo o wiele niższy od oficjalnie zadeklarowanego kapitału zakładowego.
Kapitał zakładowy pełni jednak pewną funkcję, gdy o ograniczenie odpowiedzialności chodzi. Do wysokości tego kapitału ograniczona jest odpowiedzialność wspólników – wnieśli, nie mogą wypłacać majątku niezbędnego do pokrycia kapitału na swoją rzecz. Ma ten pieniądz/rzecz/prawo zostać w spółce i tyle, ale też tylko tyle wspólnik może stracić. Chyba, że jest to wspólnik będący jednocześnie członkiem zarządu. Wtedy to już nie takie proste.
Czym kierować się w wyborze wysokości kapitału zakładowego?
Przy wyborze wysokości kapitału zakładowego należy kierować się racjonalnymi przesłankami i realnymi potrzebami spółki: biznesplanem, wygodą, tym czy dysponujemy alternatywnymi i pewnymi źródłami finansowania działalności. Czy możemy liczyć np. na późniejsze pożyczki, czy dopłaty wspólników. Także wysokością opłat notarialnych czy spodziewaną wysokością podatków związanych z wniesieniem kapitału (np. podatkiem od aportu).
Jeżeli nie wiesz jak określić kapitał zakładowy w swojej spółce z o.o. zawsze też możesz zapytać prawnika.
Konsekwencje braku pełnego pokrycia kapitału zakładowego
Pamiętaj proszę jednak, że brak pełnego pokrycia kapitału zakładowego ma swoje konsekwencje prawne (są one bardzo istotne):
- z przepisu art. 233 § 1 kodeksu spółek handlowych wynika konieczność podjęcia decyzji o dalszej działalności spółki w przypadku gdy bilans wykaże stratę przewyższającą sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego – będąc członkiem zarządu musisz zwołać zgromadzenie wspólników aby mogli oni podjąć taką decyzję,
- istnieje zakaz otrzymywania przez wspólników jakichkolwiek wypłat z majątku spółki potrzebnego do pełnego pokrycia kapitału zakładowego (art. 189 § 2 k.s.h.) ,
- dywidendy nie mogą naruszać kapitału zakładowego spółki.
