Agio – co to jest? Czy agio jest opodatkowane?

Agio, (czyt. ażio) to pojęcie z dziedziny ekonomii oznaczające wyższą wartość papierów wartościowych lub dewiz ponad wartość nominalną. Wniesienie wkładu niepieniężnego z agio jest rozwiązaniem korzystnym z punktu widzenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Przez wiele lat był to także sposób optymalizacji podatku dochodowego, teraz nie jest to jednak tak korzystne.

Kapitał zapasowy – agio

Stykając się ze spółkami z o.o. może obiło Ci się o uszy pojęcie agio i kapitału zapasowego. Agio, (czytamy: ażio, we włoskiej pisowni aggio lub francuskiej agio, archaiczne ażjo lub ażyo) może być sposobem finansowania kapitału zapasowego spółki. W niniejszym wpisie omówimy dokładnie na czym polega wniesienie wkładu z agio i jego księgowanie w spółce z o.o.

Co to jest agio?

Agio jest pojęciem z dziedziny ekonomii i oznacza nadwyżkę wartości papieru wartościowego lub dewizy ponad ich wartość nominalną. W spółce z o.o. agio oznacza natomiast nadwyżkową wartość wkładu ponad wartość nominalną udziałów objętych w zamian za wniesieni wkładu. W polskich przepisach dotyczących spółek handlowych agio zostało opisane w Kodeksie spółek handlowych (art. 154 § 3 KSH). Z treści wzmiankowanej normy wynika, iż dopuszczalne jest obejmowanie udziałów powyżej wartości nominalnej, udziały nie mogą być natomiast obejmowane poniżej tej wartości.

Kiedy powstaje agio?

Agio, czyli nadwyżka wartości rynkowej udziałów ponad ich wartość nominalną powstaje w momencie, gdy wspólnik spółki wnosi wkład o wartości wyższej niż wartość nominalna udziałów objęta w zamian za ten wkład. Nadwyżka wartości rynkowej ponad ich wartość nominalną może powstać przy tworzeniu spółki albo w sytuacji podwyższania kapitału zakładowego.

ℹ️ Przykład

Mówiąc po ludzku. W sytuacji, gdy wspólnik wnosi do spółki, np. nieruchomość wartą 100.000 złotych, ale w zamian za to obejmuje udziały, które według umowy spółki mają wartość nominalną o  5.000 złotych to kwota 95.000 złotych stanowi agio. Wartość nominalna udziałów jest więc niższa od wartości rynkowej tych udziałów na moment wniesienia wkładu niepieniężnego w spółce.

Agio i jej księgowanie

Jak zaksięgować agio w księgach rachunkowych? Zgodnie z art. 154 § 3 KSH agio księgowane jest na kapitał zapasowy spółki po stronie pasywów. Agio ma więc funkcję kapitalizującą spółkę, jednocześnie nie zwiększa jej kapitału zakładowego, dzięki czemu nie obowiązują ograniczenia związane z wydatkowaniem środków wniesionych przez wspólników tytułem pokrycia kapitału zakładowego. W szczególności z faktu, że kapitał zapasowy finansowany jest a agio wynika to, że możliwe są wypłaty dla wspólników, pod różnymi tytułami prawnymi, z kapitału zapasowego pokrytego w ten sposób.

Rodzaje agio w spółkach kapitałowych

Agio w spółce kapitałowej może mieć charakter agio aportowego (w sytuacji, gdy wspólnicy wnoszą tzw. aport, czyli wkład niepieniężny), albo agio pieniężnego, gdy wspólnik wnosi wkład pieniężny przewyższający wartość nominalną objętych w zamian za ów wkład udziałów.

Czy agio jest opodatkowane?

Agio może być opodatkowane, ale czy tak się stanie zależne jest to od tego z jakim rodzajem nadwyżki mamy do czynienia. Nie podlegają opodatkowaniu nadwyżki wynikłe z wniesienia wkładu pieniężnego, specyficzne zasady opodatkowania dotyczą agio aportowego.

Agio jako przychód wnoszącego wkład

Przez długi okres agio stanowiła doskonały instrument optymalizacji podatków dochodowych, zarówno podatku PIT, jak i CIT. Działo się tak dlatego, że w przypadku wnoszenia wkładu niepieniężnego za przychód wspólnika wnoszącego wkład uznawano wartość nominalną udziałów obejmowanych w zamian za wniesiony wkład. Była to bardzo opłacalna droga do wnoszenia do spółek kapitałowych nieruchomości i innych wysoko wartościowych wkładów niepieniężnych. Aktualnie agio jest przychodem wspólnika.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o CIT oraz art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT przychodem jest wartość rynkowa wkładu niepieniężnego określona na dzień przeniesienia własności przedmiotu wkładu niepieniężnego.

Kiedy agio aportowe nie stanowi przychodu wspólnika?

Do sytuacji, gdy agio aportowe nie stanowi przychodu zaliczamy sytuację wnoszenia do spółki tytułem wkładu niepieniężnego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części albo komercjalizowanej wartości intelektualnej.

Wniesienie aportem zorganizowanej części przedsiębiorstwa albo przedsiębiorstwa

Przychodu w związku z wniesieniem agio nie rozpoznajemy w sytuacji, gdy wkładem do spółki jest przedsiębiorstwo lub zorganizowana część przedsiębiorstwa (art. 21 ust. 1 pkt 109 ustawy o PIT). Należy być jednak bardzo ostrożnym przy tego typu transakcjach, ponieważ od stycznia 2018 roku w ustawie o PIT obowiązuje zasada, że zwolnienie od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 109 ustawy o PIT nie obowiązuje, w sytuacji, gdy jednym z głównych celów wniesienia wkładu niepieniężnego jest uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania Ustawa podatkowa wskazuje też, że jeżeli wniesienie wkładu niepieniężnego (aportu) nie zostało przeprowadzone z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych domniemywa się, że głównym lub jednym z głównych celów tych czynności jest uniknięcie lub uchylenie się od opodatkowania. Dlatego też wnosząc aport należy mieć na względzie ekonomiczne (gospodarcze) uwarunkowania takiej transakcji.

Wniesienie aportem komercjalizowanej własności intelektualnej

W przypadku wnoszenia do spółki z o.o. komercjalizowanej własności intelektualnej przez osobę fizyczną zgodnie z art. 17 ust. 1e ustawy o PIT nie ustala się przychodu z tytułu wniesienia wkładu niepieniężnego.

Czym jest komercjalizowana wartość intelektualna?

Komercjalizowana wartość intelektualna obejmuje prawa własności przemysłowej (takie jak: patent, prawa ochronne na wynalazki, wzory użytkowe, prawo z rejestracji wzoru przemysłowego itp.), autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, know-how oraz prawa do korzystania z powyższych kategorii na podstawie umów licencyjnych.

Agio jako sposób optymalizacji podatku PCC i opłat notarialnych

Wnoszenie do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wkładów niepieniężnych z agio jest korzystnym rozwiązaniem pod względem podatkowym, pozwala bowiem optymalizować obciążenie podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz opłaty notarialne. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), podatek ten wynosi 0,5% wartości kapitału zakładowego spółki (art. 6 ust. 1 pkt 8 w zw. z art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o PCC). Oczywistym, więc jest, że w sytuacji wniesienia wkładu z agio można bardzo zaoszczędzić na podatku PCC ustalając kapitał zakładowy na poziomie niższym niż wartość wniesionych wkładów.

Także opłaty notarialne uzależnione są od wysokości kapitału zakładowego spółki, choć wynika to bardziej z praktyki notariuszy, niż z przepisów prawa.