Umowa sprzedaży udziałów w spółce z o.o. – omówienie, często zadawane pytania, sprzedaż udziałów w spółce z o.o. w 2024 r.

Umowa sprzedaży udziałów w spółce z o.o. jest prawdopodobnie najczęstszym dokumentem wykorzystywanym do przenoszenia udziałów w spółce. Codziennie dziesiątki wspólników spółek z o.o. decyduje się na sprzedaż udziałów w spółce z o.o. W niniejszym wpisie opowiem o tym czy  omówię nie tylko samą umowę sprzedaży udziałów, ale także zasady zawierania tego typu umów – zarówno te tradycyjnie, jak i poprzez system S24. Podpowiem także jak można zawrzeć umowę sprzedaży udziałów bez notariusza.

Czym jest sprzedaż udziałów w spółce z o.o.?

Udział w spółce z o.o. jest kapitałową jednostką uczestnictwa wspólnika w spółce, z którą związane są prawa i obowiązki. Jest pewnym prawem, które nie ma formy materialnej, a wynika z pierwotnej umowy spółki z o.o. W najprostszym zaś ujęciu udziały wspólnika stanowią po prostu o prawach wspólnika do spółki. Sprzedaż udziałów w spółce z o.o. to nic innego jak sprzedaż całości lub części praw wspólnika. Na podstawie przepisu art. 535 Kodeksu cywilnego przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Udziały w spółce z o.o. co prawda rzeczą nie są, jednak zgodnie z art. 555 Kodeksu cywilnego przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio także do sprzedaży praw. Prawem, które możemy sprzedać jest także udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Umową rozporządzającą takim prawem jest umowa sprzedaży udziałów w spółce z o.o. W internecie i potocznie można spotkać się także z nazwą umowa kupna sprzedaży udziałów w spółce z o.o. Określenie to dotyczy umowy sprzedaży i jest to określenie potoczne umowy sprzedaży, prawdopodobnie stanowiące naleciałość z czasów zaborów, w Polsce nie istnieje bowiem umowa kupna-sprzedaży, natomiast w języku niemieckim już tak (kaufvertrag).

Na mocy umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o. dotychczasowy udziałowiec zobowiązuje się przenieść i wydać udziały kupującemu, a ten przyjmuje udziały i zobowiązuje zapłacić się umówioną cenę. Zgodnie z zasadą podwójnego skutku czynności prawnych (zobowiązująco-rozporządzającego) sprzedaż udziałów w spółce z o.o. powoduje przeniesienia tytułu prawnego do udziałów na osobę kupującego.

Jak przygotować się do sprzedaży udziałów w spółce z o.o.?

Jak sprzedać udziały w spółce z o.o.? Najprościej rzecz biorąc aby sprzedać udziały w spółce należy zawrzeć umowę sprzedaży udziałów w przepisanej prawem formie. Zanim jednak do tego dojdzie konieczne jest odpowiednie przygotowanie i sprawdzenie gruntu pod transakcję sprzedaży udziałów.

Aby sprawdzić czy sprzedaż udziałów w spółce może być skutecznie przeprowadzona w pierwszej kolejności musimy zwrócić uwagę na umowę spółki z o.o. Zgodnie z przepisem art. 182 ksh zbycie udziałów, w tym zbycie udziałów w formie umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o. może być uzależnione od zgody spółki. Przepis art. 182 kodeksu spółek handlowych wprost stanowi, że zbycie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. Ograniczenia zbywania udziałów w spółce z o.o. szerzej omówiłem w odrębnym wpisie na moim blogu, w tym miejscu tylko zasygnalizuję, że naszym pierwszym krokiem, jeszcze przed zawarciem umowy sprzedaży udziałów w spółce powinno być sprawdzenie czy w umowie spółki zawarte są postanowienia, które mogą utrudnić zawarcie tego typu transakcji. Do najczęściej ustanawianych ograniczeń należą: wymóg uzyskania zgody spółki albo wspólników, prawo pierwszeństwa nabycia udziałów lub prawa pierwokupu. W przypadku gdy udziały obciążone są obowiązkiem powtarzających się świadczeń niepieniężnych, na sprzedaż tego typu udziałów zawsze musi wyrazić zgodę spółka w sposób przewidziany przepisami Kodeksu spółek handlowych lub umową spółki. W razie wątpliwości zawsze dobrze skonsultować tego typu kwestie z prawnikiem.

Niezależnie od tego należy też sprawdzić, czy sprzedaż udziałów w spółce z o.o. nie będzie naruszała innych zawartych przez sprzedającego udziały wspólnika umów lub porozumień. Tego typu postanowienia może zawierać np. przedwstępna umowa sprzedaży udziałów w spółce z o.o. zawarta z inną osobą, umowa opcji, albo umowa powiernictwa.

W jakiej formie dokonuje się sprzedaży udziałów w spółce z o.o.?

Ciekawym i czasem budzącym wątpliwości zagadnieniem jest kwestia formy umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o. Przepis art. 180 k.s.h. stanowi, iż każda umowa zbycia udziałów w sp. z o.o. musi mieć formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi. Jest to forma kwalifikowana, bez zachowania której zbycie będzie nieważne, choć co do tego są pewne wyjątki.

Czy sprzedaż udziałów w spółce wymaga aktu notarialnego?

Nie, sprzedaż udziałów w spółce nie wymaga formy aktu notarialnego. Forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi to coś innego niż akt notarialny.

Czy sprzedaż udziałów musi być u notariusza?

Zgodnie z art. 180 Kodeksu spółek handlowych sprzedaż udziałów w spółce z o.o. wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Oznacza to, że przy sprzedaży udziałów najczęściej musimy iść do notariusza. Brak zachowania przepisanej prawem formy będzie stanowić o nieważności umowy sprzedaży udziałów. Notarialne poświadczenie podpisów pod umową sprzedaży udziałów nie kosztuje nigdy więcej niż 300 złotych.

Sprzedaż udziałów w spółce z o.o. bez notariusza

Istnieją dwa generalne wyjątki od zasady formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Sprzedaż udziałów w spółce z o.o. bez notariusza będzie możliwa w dwóch przypadkach. Po pierwsze, umowa sprzedaży udziałów w spółce z o.o. może zostać zawarta w systemie informatycznym S24, po drugie, w niektórych krajach poza terytorium Polski umowa taka może nie wymagać formy przyjętej prawem polskim. . W takim przypadku właściwą dla zawarcia umowy sprzedaży udziałów formą będzie forma wymagana przez prawo państwa, w którym umowa jest zawierana. W wielu państwach tego typu umowy nie muszą być poświadczane przez notariusza i wystarczy do tego zwykła forma pisemna.

Sprzedaż udziałów w spółce z o.o. – kolejne kroki

Zawiadomienie spółki o sprzedaży udziałów

Po zawarciu umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o. zainteresowane osoby powinny zawiadomić spółkę o przejściu udziałów na nowego wspólnika. W umowie sprzedaży udziałów często znajduje się postanowienie zobowiązujące nabywcę udziałów do zawiadomienia spółki. Zawiadomienia spółki, czyli de facto zarządu, który uprawniony jest do odbioru oświadczeń woli i wiedzy innych osób. Do czasu zawiadomienia spółki z o.o. zarząd spółki nie wie o przejściu udziałów na nowego wspólnika i nie może zgłosić tego do KRS, co jest jego obowiązkiem.

Oczywiście w wielu spółkach tego typu powiadomienie może być dokonane nieformalnie, szczególnie w sytuacji, gdy wspólnicy i zarząd to ten sam krąg osób. Jednak przepis art. 187 k.s.h. wymaga, aby do zawiadomienia dołączyć także dowód zawarcia umowy. Choć najczęściej będzie to dodatkowy egzemplarz umowy (z podpisem notarialnie poświadczonym) to może być to także kopia takiej umowy poświadczona za zgodność przez strony lub przez notariusza. Z chwilą zawiadomienia o fakcie zbycia przejście udziałów staje się skuteczne wobec spółki.

Aktualizacja księgi udziałów i KRS w wyniku sprzedaży udziałów w spółce z o.o.

Po uzyskaniu informacji o przejściu udziałów na kupującego w wyniku zawartej umowy sprzedaży udziałów w spółce z o.o. – zarząd spółki z o.o. zobowiązany będzie do zgłoszenia zmian w składzie udziałowców do KRS oraz Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, a także do zaktualizowania księgi udziałów w spółce.

Sprzedaż udziałów w spółce z o.o. – jaki podatek?

Sprzedaż udziałów w spółce z o.o.  podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych (PCC) oraz podatkowi dochodowemu PIT albo CIT.

Umowa sprzedaży udziałów w spółce z o.o. i podatek PCC

Umowa sprzedaży udziałów w spółce z o.o. podlega opodatkowaniu PCC. Jest to ogólna zasada wynikająca z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o PCC. Umowa sprzedaży udziałów spółki z o.o. z siedzibą w Polsce podlega PCC niezależnie od miejsca zamieszkania (siedziby) nabywcy i miejsca dokonania czynności (wyrok NSA z dnia 7 maja 2014 r., sygn. akt II FSK 1229/12).  W terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy sprzedaży nabywca udziałów zobowiązany jest do złożenia w urzędzie skarbowym deklaracji podatkowej PCC-3. Stawka podatkowa wynosi 1%, a w deklaracji PCC-3 należy dokonać samoobliczenia podatku. Stosowne dane wpisuje się w części D formularza – w pierwszym wierszu, dotyczącym sprzedaży.

Podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa udziałów w spółce z o.o.  Określa się ją na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów. Cena, za jaką udział jest sprzedawany, może, ale nie musi odpowiadać jego wartości rynkowej czy wartości nominalnej. Jeśli cena wskazana w umowie sprzedaży odpowiada wartości rynkowej, wówczas stanowi ona podstawę opodatkowania, należy mieć jednak na względzie sytuacje, w których cena może nie odzwierciedlać realnej wartości udziałów. Wtedy w formularzu PCC3 jako podstawę opodatkowania wskazujemy wartość rynkową udziałów.

Jak rozliczyć w PIT sprzedaż udziałów w spółce?

Sprzedaż udziałów w spółce w podatku PIT stanowi przychód z kapitałów pieniężnych. Rozliczamy go na formularzu PIT-38, a stawka podatku wynosi 19% podstawy opodatkowania, którą jest dochód ze sprzedaży udziałów. Przykładowo więc, jeżeli udział kupiliśmy za 3000 zł, a sprzedaliśmy za 4000 zł, zapłacimy 190 zł podatku. Jeżeli nie wiesz jak prawidłowo wypełnić druki podatkowe w związku ze sprzedażą udziałów w spółce zapytaj prawnika albo księgowego.