Każda działalność ma swój początek i koniec. W przypadku spółki z o.o. przed wykreśleniem spółki z rejestru musi przejść ona procedurę likwidacji, którą prowadzi likwidator spółki z o.o. W niniejszym wpisie omówimy pozycję prawną likwidatora, jego uprawnienia i zasady odpowiedzialności.
Kto to jest likwidator spółki?
Likwidator spółki jest przedstawicielem spółki uprawnionym do reprezentacji spółki w okresie jej likwidacji. Z dniem otwarcia likwidacji wygasa mandat członków zarządu i co do zasady likwidatorzy przejmują kompetencje przypisane wcześniej organowi zarządzającemu. Likwidator spółki z o.o. jest więc osobą odpowiedzialną za przeprowadzenie upłynnienia majątku spółki, zamknięcia jej interesów i wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców.
Kto ustanawia likwidatora spółki?
Jeżeli brak jest jakichkolwiek postanowień w umowie spółki lub odrębnej uchwały wspólników dotyczących likwidatorów, to dotychczasowi członkowie zarządu automatycznie stają się likwidatorami z chwilą otwarcia likwidacji. Niektóre sądy rejestrowe mają jednak błędną praktykę polegającą na kwestionowaniu zgłoszenia do rejestru dotychczasowych członków zarządu jako likwidatorów, jeśli wspólnicy nie podjęli uchwały powołującej likwidatorów. To stanowisko jest sprzeczne z treścią artykułu 276 § 1 Kodeksu spółek handlowych (KSH), z którego wynika, że milczenie umowy spółki i brak uchwały wspólników oznaczają, że dotychczasowi członkowie zarządu uzyskują status likwidatorów. W rezultacie powołanie likwidatorów na podstawie uchwały jest konieczne tylko gdy nie wszyscy dotychczasowi członkowie zarządu mają pełnić funkcję likwidatorów lub wspólnicy decydują się na powołanie innego likwidatora. Mimo wszystko powszechną praktyką jest podejmowanie uchwały o powołaniu likwidatorów.
Wyjątkowo, w sytuacji gdy o rozwiązaniu spółki orzeka sąd, może on jednocześnie ustanowić likwidatorów. Nie jest to jednak obowiązek sądu i może powołanie likwidatorów pozostawić wspólnikom lub przyjąć, że są nimi dotychczasowi członkowie zarządu.
Kto nie może być likwidatorem spółki?
Kto odwołuje likwidatorów spółki z o.o.?
Zgodnie z art. 276 § 2 KSH jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, likwidatorzy mogą być odwołani na mocy uchwały wspólników. Likwidatorów ustanowionych przez sąd tylko sąd może odwołać. Natomiast likwidatorów powołanych przez wspólników może także z ważnych powodów odwołać sąd na wniosek osób mających interes prawny. W takiej sytuacji powinien powołać nowych likwidatorów spółki z o.o.
Czym zajmuje się likwidator?
Likwidator spółki ma obowiązek zrealizować cele likwidacji określone przepisem art. 282 § 1 kodeksu spółek handlowych. Do zadań likwidatorów należy więc przede wszystkim przeprowadzenie czynności likwidacyjnych, które obejmują zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań i upłynnienie majątku spółki. Nowe interesy likwidatorzy mogą wszczynać tylko wówczas, gdy to jest potrzebne do ukończenia spraw w toku.
Otwierając likwidację likwidatorzy powinni ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wzywając wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia tego ogłoszenia oraz sporządzić bilans otwarcia likwidacji, który należy złożyć zgromadzeniu wspólników do zatwierdzenia. Ponieważ likwidacja może być długim i złożonym procesem to po upływie każdego roku obrotowego likwidatorzy powinni składać zgromadzeniu wspólników sprawozdanie ze swej działalności oraz sprawozdanie finansowe.
Końcowym obowiązkiem likwidatorów jest przeprowadzenie podziału między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli, co nie może jednak nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli.
Uprawnienia likwidatora spółki z o.o.
Likwidator spółki z o.o. reprezentuje spółkę i prowadzi jej sprawy w zakresie wynikającym z celu likwidacji. Obowiązki likwidatora spółki z o.o. to zakończenie interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, wypełnienie zobowiązań oraz upłynnienie majątku spółki. W sytuacji wierzytelności spornych likwidator ma obowiązek złożenia sum spornych do depozytu sądowego.
Zakres działań wchodzących w „zakończenie bieżących interesów spółki” przykładowo obejmuje:
- rozwiązanie umów, które nie są niezbędne do prowadzenia likwidacji,
- rozwiązanie umów o pracę, umów ze zleceniobiorcami,
- rozwiązanie oddziałów spółki,,
- wygaszenie produkcji.
Obowiązek ściągnięcia przez likwidatorów wierzytelności obejmuje zarówno wierzytelności spółki wobec osób trzecich, jak i wierzytelności spółki wobec jej wspólników. W ramach uprawnień likwidatora będzie się mieścić występowanie z pozwami do sądów oraz wnioskami egzekucyjnymi w celu ściągnięcia i wyegzekwowania wierzytelności. Wypełnienie zobowiązań spółki będzie natomiast obejmować zakończenie realizowanych umów oraz spłatę istniejących zobowiązań spółki.
Czy likwidator może zawierać nowe umowy w imieniu spółki?
Nie jest wykluczone zawieranie przez likwidatora nowych umów, warunkiem jest jednak konieczność realizowania ich w celu realizacji likwidacji czy też jej przyspieszenia. Dopuszczalne będą więc nowe umowy dystrybucyjne w zakresie w jakim mają przyspieszać realizację dostaw przez spółkę i pozbycie się stanów magazynowych, dopuszczalne jest zawarcie umów zleceń z prawnikami, księgowymi czy też innymi doradcami lub biegłymi (np. celem wyceny majątku spółki).
Likwidator a uchwały wspólników
W stosunku wewnętrznym likwidatorzy są obowiązani stosować się do uchwał wspólników. Likwidatorzy, ustanowieni przez sąd, są obowiązani stosować się do jednomyślnych uchwał, powziętych przez wspólników oraz przez osoby, które spowodowały ich ustanowienie. Wspólnicy mogą więc powziąć uchwały dotyczące sposobu zakończenia bieżących interesów, zawarcia nowych umów w zakresie wymaganym celami likwidacji.
Likwidator spółki z o.o. – wynagrodzenie
Likwidator ma możliwość otrzymywania wynagrodzenia na dwa sposoby: na mocy aktu powołania lub na podstawie zawartej umowy ze spółką, takiej jak umowa o pracę, umowa zlecenia, czy kontrakt menedżerski. Przepisy Kodeksu spółek handlowych nie narzucają obowiązku zawierania umowy ani nie określają, jakiego rodzaju prawnego stosunku powinien mieć likwidator wobec spółki. W przypadku wysokości wynagrodzenia sytuacja jest podobna – przepisy nie zawierają szczegółowych wytycznych dotyczących wynagrodzenia likwidatora. Jednak przy ustalaniu wynagrodzenia należy wziąć pod uwagę nakład pracy oraz stopień skomplikowania zadań.
Czy likwidator spółki musi mieć wynagrodzenie?
Nie ma takiej konieczności, aby likwidator był wynagradzany. Należy jednak pamiętać, że praca likwidatora ma wartość ekonomiczną, w takiej sytuacji spółka może osiągnąć przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń likwidatora.
Likwidator spółki a ZUS
W przypadku zawarcia umowy o pracę, zlecenia czy kontraktu menedżerskiego wynagrodzenie likwidatora obciążone będzie składkami na ubezpieczenia społeczne oraz składką zdrowotną. W przypadku wynagradzania likwidatora na podstawie stosunku powołania należy liczyć się z 9% składką zdrowotną.
Likwidator spółki z o.o. odpowiedzialność
Na likwidatorze spółki z o.o. powołanym przez wspólników ciąży odpowiedzialność za wszystkie zobowiązania spółki, które pozostają niespłacone w trakcie jego pełnienia funkcji. Bez znaczenia jest, kiedy te zobowiązania powstały lub kiedy stały się wymagalne. Dotyczy to zarówno zobowiązań prywatnoprawnych wobec kontrahentów i pracowników, jak i zobowiązań publicznoprawnych, takich jak podatki i składki na ubezpieczenia społeczne czy zdrowotne. Odpowiedzialność likwidatorów rządzi się tymi samymi zasadami, co odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o. i zależy od wcześniejszej bezskutecznej egzekucji przeciwko samej spółce. Jest to tzw. odpowiedzialność subsydiarna wobec spółki.
Zgodnie z art. 299[1] KSH do likwidatorów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, z wyjątkiem likwidatorów ustanowionych przez sąd, przepis art. 299 stosuje się odpowiednio. Oznacza to, że likwidatorzy spółki powołani przez sąd nie ponoszą odpowiedzialności za długi spółki.
Czy likwidator odpowiada za długi spółki?
Tak, likwidator powołany przez wspólników odpowiada za długi spółki, jednak nie jest to odpowiedzialność absolutna. Likwidator może bronić się za pomocą tych samych okoliczności, które wyłączają odpowiedzialność członka zarządu na mocy przepisu art. 299 ksh, którymi są:
- terminowe złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości,
- otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego lub układowego,
- wykazanie, że nie złożyło się wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie bez swojej winy,
- fakt, że wierzyciel nie poniósł szkody mimo braku wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego przez likwidatora.
Szczególnie ta ostatnia okoliczność może być istotna z punktu widzenia obejmowania funkcji likwidatora w spółkach o burzliwej historii.
Potrzebujesz konsultacji w zakresie likwidacji, objęcia funkcji likwidatora oraz odpowiedzialności z tym związanej?
Zapraszam do kontaktu.
