Z niniejszego wpisu dowiesz się jak zrezygnować z prokury samoistnej. Procedura złożenia prokury w spółce z o.o. nie jest skomplikowana, jednak należy wiedzieć w jaki sposób postępować, aby w sposób skuteczny zrezygnować z funkcji prokurenta. W artykule omówimy też kwestię zwolnienia prokurenta ze sprawowanej funkcji oraz sytuacje w których prokura wygasa z mocy prawa.
Co to jest prokura samoistna?
Istota prokury samoistnej jako jednego z rodzajów reprezentacji spółki często jest przedmiotem zainteresowania osób uczestniczących w obrocie gospodarczym z uwagi na możliwość reprezentowania danego podmiotu przez prokurentów samodzielnie lub z członkiem zarządu. O samych założeniach prokury samoistnej, jej zasadach i podstawowych założeniach pisałem w innym wpisie prokura samoistna a reprezentacja spółki. W tym miejscu powtórzę jedynie, iż prokura zgodnie z przepisem art. 109(1) kodeksu cywilnego jest rodzajem stałego pełnomocnictwa udzielonym przez przedsiębiorcę podlegającego obowiązkowi wpisu do CEIDG albo do KRS, które obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
Rezygnacja złożona przez prokurenta a odwołanie prokurenta przez spółkę
Z uwagi na niejednokrotne potrzeby zmiany na funkcji prokurenta, które wynikać mogą z różnych motywów i potrzeb, osoby odpowiadające za obsadzenie stanowiska prokurenta zadają i poszukują odpowiedzi na pytania: „jak odwołać prokurenta”, „czy prokurent może zrezygnować z prokury”, „czy i kiedy prokura wygasa”. Poniżej postaram się więc w jasny sposób odpowiedzieć na te pytania. A odpowiedź zaczniemy od rozróżnienia sytuacji, w której to osoba piastująca funkcję prokurenta chce samodzielnie zrezygnować ze sprawowania funkcji prokurenta od sytuacji kiedy to zarząd, który ustanowił wcześniej prokurenta chce go odwołać. Poza odwołaniem i rezygnacją w regulacjach prawnych mamy do czynienia również z wygaśnięciem prokury, a więc z sytuacją kiedy to nie jest konieczne działanie żadnej ze wspomnianych stron, a to z powodu wygaśnięcia prokury z mocy prawa.
Odwołanie, czyli jak zwolnić prokurenta?
Potoczne określenie „zwolnienie prokurenta” oznacza po prostu odwołanie prokurenta. Kluczowe normy prawa dotyczące prokury, w tym przepisy kodeksu spółek handlowych posługują się właśnie pojęciem odwołania prokury.
Odwołać prokurenta może każdy członek zarządu spółki. Jest to o tyle ważna informacja, iż do powołania prokurenta potrzebna jest jednomyślna decyzja całości zarządu, co ma duże znaczenie przy kilkuosobowych obsadach składu zarządu. W sytuacji zarządu jednoosobowego, co do zasady osoba powołująca prokurenta jest jedyną osobą mogącą go z powołanego stanowiska odwołać. Powyższa reguła wynika z art. 208 § 7 k.s.h, który stanowi, iż samodzielnie działający członek zarządu może odwołać prokurenta samoistnego, chyba że umowa spółki przewiduje w tym zakresie inne regulacje. Kodeks spółek handlowych przewiduje ponadto, że w umowie spółki można odwołanie prokury uregulować w inny sposób, na przykład ustalając surowsze zasady. Aby w pełni zrozumieć zasadę, na podstawie której prokurenta powołuje pełny skład zarządu, zaś do odwołania wystarczy wola jednego członka zarządu warto nadmienić, iż prokurent ma cieszyć się zaufaniem pełnego składu zarządu. W wypadku utraty zaufania, stwierdzenia wadliwości w pełnieniu funkcji etc. Tylko jeden członek zarządu posiada uprawnienie do odwołania prokurenta.
Powyżej cytowany przepis powoduje, że każdy członek zarządu jest w stanie samodzielnie zadecydować o odwołaniu prokurenta, niezależnie od rodzaju prokury, jak i niezależnie od trybu jej udzielenia oraz zasad reprezentacji w spółce przez zarząd. Co ważne, odwołanie prokurenta, w świetle przepisów o oświadczeniach woli, dla swojej skuteczności wymaga jedynie działania osoby, która odwołuje prokurenta, a jednocześnie nie wymaga zgody ani żadnych innych czynności ze strony odwoływanej osoby. Aby jednak odwołanie było w pełni skuteczne, musi natomiast zostać przekazane odwoływanemu prokurentowi mu w taki sposób, by mógł zapoznać się z jego treścią. Odwołanie prokurenta może przybrać dowolną formę oświadczenia jednego (lub kilku) członka zarządu.
ℹ️ Przykład 1: Zwolnienie prokurenta może odbyć się poprzez wręczenie mu pisma zawierającego oświadczenie o odwołaniu prokury za pokwitowaniem.
ℹ️Przykład 2: Odwołanie prokury może nastąpić poprzez wysłanie wiadomości pocztą elektroniczną, SMSem lub nawet przez komunikator internetowy
W przypadku odwoływania prokurenta warto jednak dla celów dowodowych zastosować formę pisemną, a oświadczenie o odwołaniu prokury wręczyć bezpośrednio zainteresowanemu lub nadać pocztą za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.
Kiedy można odwołać prokurenta?
Prokura może być odwołana w każdym czasie, co wprost wskazuje art. 109(7) § 1 Kodeksu cywilnego Jednak jak i przy wszystkich opisywanych dotychczas zasadach należy mieć na uwadze treść umowy spółki, w której dana osoba piastuje funkcję prokurenta, ponieważ umowa ta może zawierać unormowania szczególne w zakresie odwoływania i powoływania prokurenta. Dla przykładu, spotykane są m.in. zapisy przewidujące termin wypowiedzenia prokury, szczególnego trybu wyboru czy też szczególnej formy dostarczenia wiadomości prokurentowi o odwołaniu go z funkcji.
Odwołanie a inne stosunki zobowiązaniowe łączące prokurenta ze spółką
W praktyce często zdarza się, iż prokurent, poza aktem powołania jest połączony ze spółką inną umową, np. umową zlecenia, kontraktem menedżerskim, czy umową o pracę. Zgodnie z ogólnymi zasadami, umowa zlecenia lub umowa o świadczenie usług (w tym także kontrakt menedżerski) może zostać rozwiązana w dowolnym czasie. W kontekście takich szczególnych stosunków między stronami należy mieć na uwadze, iż samo odwołanie prokury nie kończy z zasady stosunku, który wiąże spółki i prokurenta, należy więc zadbać o jego zakończenie. Sytuację ułatwiającą bezproblemowe zakończenie współpracy umożliwiają odpowiednie postanowienia umów, które będą w swoich treściach przewidywały konkretne rozwiązania na wypadek zakończenia prokury, przykładowo rozwiązanie umowy z chwilą odwołania prokury.
W wypadku świadczenia przez prokurenta pracy na umowy o pracę sytuacja może być bardziej skomplikowana, ponieważ odwołanie prokury nie powoduje skutku w postaci wypowiedzenia umowy o pracę. W takim przypadku należy szczególnie przyjrzeć się normom prawa pracy. W praktyce najczęściej prokurent będzie korzystał z okresu wypowiedzenia (chyba że nastąpią wyjątkowe okoliczności uzasadniające natychmiastowe rozwiązanie umowy o pracę). W takiej sytuacji do prokurenta stosujemy normy analogiczne jak do innych pracowników, albowiem chronią go te same uregulowania kodeksu pracy i innych aktów prawa pracy.
Jak zrezygnować z prokury?
Przepisy prawa, które odnoszą się do kwestii prokury nie przewidują w swych uregulowaniach w sposób jasny i konkretny możliwości rezygnacji z pełnienia funkcji prokurenta w spółce. Przepis, który przewiduje w kodeksie cywilnym sposoby zakończenia prokury nie wskazuje jakiegokolwiek sposobu na zakończenie prokury z uwagi na rezygnację samego prokurenta. Co jednak ważne dla osoby chcącej złożyć prokurę – w nauce prawa i orzecznictwie sądów dominuje zapatrywanie, że prokurent może złożyć rezygnację, która następuje poprzez zrzeczenie się prokury. Idea ta uzasadniona jest m.in. poglądem, iż stosunek prokury opiera się na stosunku prawnym polegającym na udzieleniu zlecenia. Zgodnie zaś z art. 746 § 2 k.c. oraz art. 750 k.c. przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie.
Z uwagi na powyższe prokurent może zrzec się prokury, a aby uczynić to w sposób skuteczny powinien zachować ogólne zasady składania oświadczeń woli. W wypadku złożenia rezygnacji, prokurent powinien podjąć działania analogiczne, jak te opisane powyżej co do sytuacji opisywanej powyżej, tj. przy odwołaniu prokurenta, tj. powinien złożyć oświadczenie w takiej formie, aby dotarło ono do adresata rezygnacji, a więc do co najmniej jednego członka zarządu spółki, w sposób zapewniający zapoznanie się adresata z treścią oświadczenia – rezygnacji.
Odpowiadając w sposób praktyczny należy wskazać, że prokurent może złożyć prokurę, a powinien to zrobić w drodze złożenia rezygnacji w formie oświadczenia kierowanego do spółki. Zgodnie z art. 61 § 1 k.c. oświadczenie woli (a rezygnacja prokurenta jest takim właśnie oświadczeniem), które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, aby mogła zapoznać się z jego treścią. Po ustaleniu, ze to spółka jest adresatem rezygnacji, a więc złożenie oświadczenia o rezygnacji z prokury (zrzeczenie się prokury) wywoła skutek w chwili, gdy co najmniej jeden członek zarządu mógł z rezygnacją się zapoznać.
Jak wygasa prokura?
Prokura wygasa z w poniżej wymienionych wypadkach:
- wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru,
- ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy,
- otwarcie likwidacji przedsiębiorcy,
- przekształcenie przedsiębiorcy,
- śmierć prokurenta,
- utrata przez prokurenta pełnej zdolności do czynności prawnych.
Wystąpienie którejkolwiek z wyżej wymienionych sytuacji powoduje skutek w postaci wygaśnięcia prokury w spółce. Wszystkie z wymienionych powyżej okoliczności stanowić mogłyby przedmiot osobnych artykułów, jednak na potrzeby opisania prokury stwierdzić można kolejno, że:
Ujawnienie odwołania prokury w KRS – Jak odwołać prokurę w S24?
W wypadku odwołania prokury spółka jest zobowiązana do ujawnienia zmiany w tym zakresie w Krajowym Rejestrze Sądowym. Termin został przez ustawodawcę wyznaczony na 7 dni od dnia skutecznego odwołania. Aby ujawnić zmianę, a w omawianym przypadku aby skutecznie wykreślić prokurenta należy złożyć do Sądu Rejestrowego właściwego dla spółki wniosek o dokonanie zmiany – a konkretnie wykreślenia prokurenta, który złożył prokurę.
Od 1 lipca 2021 r. wnioski do Krajowego Rejestru Sądowego można składać wyłącznie w formie elektronicznej poprzez Portal Rejestrów Sądowych/e-formularze.
Z uwagi na zainteresowanie możliwością wykreślenia prokurenta w systemie S-24 odpowiadam, iż niestety przedsiębiorcy nie posiadają na tę chwilę możliwości wykreślenia prokurenta z wykorzystaniem serwisu S24. Koniecznym będzie więc skorzystanie z ww. e-KRS, tj, Portalu Rejestrów Sądowych.
Do wniosku należy dołączyć dowód wykazujący, iż doszło do odwołania prokurenta, a będą to np. świadczenie prokurenta o złożeniu prokury, uchwała zarządu o odwołaniu prokurenta lub inny dokument potwierdzający skierowanie do prokurenta wiadomości o jego odwołaniu (najczęściej w wypadku odwołania prokurenta przez jednego członka zarządu, w wypadku jednomyślnego działania składu wieloosobowego zarządu właściwą formą powinna być uchwała zarządu).
Ponadto wniosek podlega opłacie do uiszczenia w sprawie, tj. opłacie sądowej w kwocie 250 zł oraz opłacie za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w wysokości 100 zł.
Sprawdź również: rejestracja spółki z o.o.
Podstawy prawne
- art. 61 § 1 k.c.
- art. 109(1) k.c.
- art. 109(7) k.c.
- art. 208 § 7 k.s.h
- art. 746 § 2 k.c.
- art. 750 k.c.
