Nieletni udziałowiec spółki z o.o.

Czy dziecko może być wspólnikiem spółki z o.o.? Tak w skrócie brzmiało pytanie jednej z czytelniczek mojego bloga. Chociaż rzadkie, to sytuacje, w których dziecko może być udziałowcem w spółce z o.o. występują w praktyce. O fenomenie nieletnich udziałowców spółki z o.o. i praktycznych problemach jakie napotykamy w takich sytuacjach opowiem w dzisiejszym wpisie.

Czy dziecko może być wspólnikiem w spółce z o.o.?

Tak, dziecko (nieletni) może być wspólnikiem spółki z o.o. Dziecko, tak jak każdy człowiek posiada tak zwaną zdolność prawną. Zdolność prawna jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Jest to atrybut osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych, którym przepisy szczególne przyznają taką zdolność. Skoro więc tak jak każdy człowiek, dziecko może być podmiotem praw i obowiązków to może posiadać także prawa w postaci udziałów w spółce z o.o.

Kiedy dziecko staje się wspólnikiem w spółce z o.o.?

Z mojej praktyki jako radcy prawnego wynika, że sytuacje w których dziecko jest wspólnikiem spółki z o.o. należą do rzadkości. Jednocześnie nie są też jakimiś szczególnymi wyjątkami. Do sytuacji, w której dziecko staje się wspólnikiem w spółce z o.o. w ponad 90% przypadków dochodzi w momencie, kiedy dziecko dziedziczy udziały po zmarłym wspólniku spółki z o.o. W takiej sytuacji, chociaż dziecko jest wspólnikiem, to do osiągnięcia pełnoletniości jego prawa i obowiązki w spółce wykonywać będzie jego opiekun prawny (rodzic lub ustanowiony przez sąd opiekun albo kurator).

Czy dziecko może zawrzeć umowę spółki z o.o.?

Co gdyby dziecku zamarzyło się otwarcie własnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością? Jak podejść do tego typu sytuacji? W końcu istnieją historie przedsiębiorczych nastolatków otwierających z pomocą rodziców swoje pierwsze firmy. W teorii dziecko może zawrzeć umowę spółki z o.o. jednak nie może ono działać samodzielnie.  Do trzynastego roku życia w praktyce nie mogą wcale, po trzynastym roku życia, aż do osiągnięcia pełnoletności mogą działać tylko w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego oraz w ograniczonym zakresie w zarządzie powierzonym im majątkiem własnym. W innych sprawach potrzebują zgody rodzica lub innego opiekuna prawnego.  Za dziecko przy zawieraniu umowy spółki z o.o. lub nabywaniu udziałów musi działać rodzic lub inny opiekun.

Na tym jednak nie możemy poprzestać. Wejście w spółkę z innymi osobami to poważna decyzja, która wiąże się też w pewnym zakresie, z odpowiedzialnością za przyszły los tej spółki. Stąd przy zarządzie majątkiem dziecka rodzice zobowiązani są do tego, aby przy tzw. czynnościach przekraczających zakres zwykłego zarządu, uzyskać zgodę sądu opiekuńczego na dokonanie tego typu czynności.

Z mojej praktyki wynika, że zawarcie umowy spółki z o.o. przez dziecko zawsze będzie czynnością wymagającą zgody sądu opiekuńczego.

Czy dziecko może nabyć udziały w spółce z o.o.?

Podobnie jak w przypadku zawierania umowy spółki z o.o., przy umowie zakupu udziałów w spółce dziecko także musi być reprezentowane przez opiekuna prawnego. Chociaż niektórzy prawnicy mają wątpliwości co do tego czy w takim przypadku mamy do czynienia także z czynnościami przekraczającymi zakres zwykłego zarządu to z mojej praktyki wynika, że dobro dziecka wymaga aby czynność prawna nabycia udziałów także była zbadana przez sąd.

Jedyny wyjątek w praktyce, pojawiają się sytuacje nabywania udziałów przez dzieci w drodze darowizny, osobiście oceniam jednak, że taka czynność także wymaga zgody sądu w większości przypadków, w szczególności, gdy z udziałami są powiązane dodatkowe obowiązki, jak na przykład obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych, dopłat, czy też obowiązki innego typu. W praktyce większość tego typu czynności i tak będzie wymagało zgody sądu rodzinnego.