Jak pozbyć się spółki?

Jak pozbyć się spółki? Wydaje się może, że tak postawione pytanie jest okrutne, nieprawnicze i w ogóle prawnik nie powinien dywagować nad tego typu kwestiami. Jednak często jest tak, że koncept na prowadzenie działalności gospodarczej wyczerpuje się. Klapa biznesu, problemy ze wspólnikami, zmieniająca się rzeczywistość i prawo. Na takie pytania też trzeba odpowiadać, bo to abyś wiedział/a co można zrobić w sytuacji, gdy nie chcesz już prowadzić działalności w formie spółki z o.o. Czy i jak można pozbyć się niechcianej spółki?

Jak pozbyć się zadłużonej spółki?

Nie ma co ukrywać. Najczęstszą przyczyną, dla której ludzie szukają odpowiedzi na pytanie o to jak pozbyć się spółki są długi. Lata dwudzieste XX wieku stały pod znakiem wychodzenia gospodarek państw europejskich pandemii i kryzysu wojennego. Historia lubi się powtarzać i wiele wskazuje na to, że lata dwudzieste XXI wieku będą także świadkami wielu historii upadków biznesowych związanych z kolejnymi ciosami, jakie wyprowadziła w światową gospodarkę pandemia koronawirusa, a następnie kryzys surowcowy i uchodźczy związany z wojną w Ukrainie. W takich czasach jedni otwierają swoje biznesy, inni je zwijają.  Dlatego też pytań o to jak pozbyć się zadłużonej spółki nie należy bagatelizować. Tylko na nie odpowiadać. Rzetelnie.

Ogłoszenie upadłości spółki z o.o.

Jako prawnik nie mogę rekomendować innego sposobu na pozbycie się problemów wynikłych z zadłużenia spółki niż ogłoszenie upadłości spółki. Jest to rozwiązanie opracowane zarówno z myślą o członkach zarządu spółki z o.o., jak i jej wierzycielach. Ci pierwsi, o ile w ustanowionym przepisem art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego terminie 30 dni od dnia powstania niewypłacalności spółki, zgłoszą do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości chronieni są w odniesieniu do swojego majątku osobistego. Ci drudzy uzyskują masę upadłościową, którą mogą się podzielić, co prawda nie zaspokoiwszy w większości przypadków całości swoich roszczeń, ale dostając więcej niż nic. Postępowanie upadłościowe prowadzone w trybie upadłości likwidacyjnej polega na zbyciu przedsiębiorstwa upadłego i zaspokojeniu w jak najwyższym stopniu roszczeń wierzycieli. O niewypłacalności można pisać naukowe dysertacje, ale na potrzeby niniejszego artykułu przyjmijmy, że jest nią stan, w którym spółka nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (definicja z art. 11 ust. 1 Prawa upadłościowego).

W sytuacji zadłużonej spółki, w której istnieje pole do ogłoszenia i prowadzenia upadłości zawsze rekomenduję ten sposób zakończenia działalności spółki. Jest to decyzja trudna, ale często warta podjęcia.

Przeprowadzenie likwidacji

Przeprowadzenie likwidacji spółki rekomenduję osobom, które chcą zrezygnować z działalności z innych powodów niż niespłacane długi, albo w sytuacji, gdy sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości spółki. Sprawdzi się także w sytuacji, gdy po prostu wspólnicy chcą zamknąć działalność z dodatnim wynikiem finansowym. Likwidacja nie oznacza natychmiastowego zamknięcia spółki i wykreślenia jej z KRS, ale jest procesem, który zapoczątkowany jest podjęciem przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub inną przyczyną, którymi najczęściej są zdarzenia przewidziane w umowie spółki (niektóre spółki celowe zawierane są na czas określony) albo orzeczeniem sądu. Likwidacja to złożony proces, który trwa co najmniej 8-12 miesięcy. Celem likwidacji jest spieniężenie majątku spółki, zamknięcie jej interesów, zaspokojenie wierzycieli oraz podział majątku między wspólników. Brak realizacji jednak tych celów nie sprzeciwia się zakończeniu likwidacji. W szczególności spółka posiadająca długi może być wykreślona z KRS.

Ogłoszenie o likwidacji spółki z o.o. – wzór aktualny (2023)

Wykreślenie z rejestru spółki z o.o. z długami

Likwidacja spółki z o.o. a długi – czy można wykreślić spółkę z KRS spółkę z długami? Chociaż wiele sądów rejestrowych niechętnie wykreśla z KRS spółki z o.o. z długami, żądając dokumentów takich jak np. zaświadczenia z US czy ZUS o braku zaległości to jest to praktyka niezgodna z prawem, a twarde egzekwowanie prawa pozwala na wykreślenie z rejestru spółki z o.o. obciążonej długami. Sąd Najwyższy wielokrotnie opowiadał się za takim rozwiązaniem:

Zgodnie postanowieniem Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2003 r., IV CK 256/02 postępowanie likwidacyjne może zostać zakończone nawet wtedy, gdy nie wszystkie zobowiązania spółki zostały spłacone: „Możliwe jest wykreślenie z rejestru handlowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeżeli w wyniku przeprowadzonego i zakończonego postępowania likwidacyjnego zostanie spieniężony cały jej majątek, a mimo to zostaną niespełnione zobowiązania ciążące na tej spółce”. W innym postanowieniu, z dnia 20 września 2007 r., Sąd Najwyższy (II CSK 240/07) wyraził pogląd, że możliwe jest wykreślenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z rejestru także wtedy, jeżeli nie ma ona majątku pozwalającego na wypełnienie w toku postępowania likwidacyjnego wszystkich jej zobowiązań i pozostaną one niezaspokojone. Ta linia orzecznicza Sądu Najwyższego jest stała i konsekwentna.

Wykreślenie z KRS spółki z o.o. z długami a odpowiedzialność zarządu spółki i likwidatorów

Rozważając przeprowadzenie likwidacji spółki z o.o. należy mieć na względzie, że wykreślenie z KRS spółki z długami nie zwalnia z odpowiedzialności za zobowiązania spółki członków jej zarządu oraz likwidatorów. Ponoszą oni na podstawie art. 299 KSH solidarną odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki w sytuacji, gdy egzekucja z jej majątku stała się bezskuteczna. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 grudnia 2006 r. II CSK 300/06 stwierdził, że z uwagi na utratę przez spółkę bytu prawnego, w związku z wykreśleniem jej z rejestru, należy uznać, że zachodzi szczególnie uzasadniony przypadek, usprawiedliwiający odstępstwo od zasady, zgodnie z którą, wierzyciel powołujący się na bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce z o.o. nie może pozwać członka zarządu na podstawie art. 299 KSH bez uprzedniego uzyskania tytułu egzekucyjnego przeciwko spółce i pozwalający w drodze wyjątku na wykazanie istnienia wierzytelności wobec spółki w procesie przeciwko członkom jej zarządu.

W skrócie: nawet jeżeli zlikwidujesz spółkę i wykreślisz ją z KRS musisz liczyć się, jako członek zarządu, z ponoszeniem odpowiedzialności za jej długi.

Sprzedaż spółki z o.o.

Sprzedaż spółki z o.o. będzie także sposobem na pozbycie się spółki tylko dla tych, którzy sprzedają spółki bez długów. Pisałem o tym szeroko we wpisie dotyczącym internetowych ofert zakupu spółek z długami i nie chcę się tutaj powtarzać, jednak warto mieć świadomość, że ogłoszenia typu „kupię zadłużoną spółkę, zmienię prezesa” nie pomogą w pozbyciu się odpowiedzialności z art. 299 ksh. Niestety, to tak nie działa. Nawet zmiana zarządu w spółce nie załatwi problemu długów zaciągniętych przez poprzedni zarząd. Warto też rozważyć, czy w takich sytuacjach nie narażamy się na odpowiedzialność karną.

Wykreślenie spółki z KRS bez likwidacji

Czy możliwe jest wykreślenie spółki z o.o. z KRS bez przeprowadzania procedury likwidacyjnej? Czy można w ten sposób pozbyć się spółki z o.o.?  Tak i są na to co najmniej dwa sposoby, jednak nie zawsze będzie można je zastosować.

Przekształcenie w spółkę jawną sposobem na długotrwałą likwidację

Pierwszym, dosyć kreatywnym sposobem na zaoszczędzenie czasu i pieniędzy jest uprzednie przekształcenie spółki z o.o. w spółkę jawną, a następnie rozwiązanie spółki jawnej bez przeprowadzania likwidacji. W scenariuszu tym wykorzystujemy to, że spółka jawna nie podlega obligatoryjnej procedurze likwidacyjnej. Ten scenariusz jest w stanie przyspieszyć proces likwidacji do 4-5 miesięcy, jednakże warunkiem jest pozostawanie spółki w dobrej sytuacji finansowej. Wszelkie „trupy z szafy” spowodują, że rozwiązanie to może być ryzykowne dla wspólników.

Sankcyjne wykreślenie spółki z o.o. z KRS bez likwidacji

Drugą opcją jest złożenie wniosku do sądu rejestrowego o wykreślenie spółki z KRS bez likwidacji na podstawie art. 25a ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Wchodzi ono w rachubę w sytuacji, gdy:

• oddalając wniosek o ogłoszenie upadłości lub umarzając postępowanie upadłościowe, sąd upadłościowy stwierdzi, że zgromadzony w sprawie materiał daje podstawę do rozwiązania bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego;
• oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości lub umorzono postępowanie upadłościowe z tego powodu, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania;
• wydano postanowienie o odstąpieniu od postępowania przymuszającego lub jego umorzeniu;
• mimo wezwania sądu rejestrowego nie złożono rocznych sprawozdań finansowych za 2 kolejne lata obrotowe;
• mimo dwukrotnego wezwania sądu rejestrowego nie wykonano innych obowiązków związanych ze zgłoszeniem wymaganych prawem dokumentów do KRS.

W postępowaniu o wykreślenie bez likwidacji sąd rejestrowy bada, czy spółka posiada majątek oraz czy prowadzi działalność i gdy dojdzie do wniosku, że spółka z o.o. nie posiada zbywalnego majątku i faktycznie nie prowadzi działalności, orzeka o rozwiązaniu spółki bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego i zarządza jego wykreślenie z KRS. Należy pamiętać, że wniosek o wszczęcie postępowania tego typu może złożyć każdy zainteresowany. Mogą nim być wspólnicy lub członkowie zarządu. Szczególnie przydatne jest to w sytuacji, gdy ktoś jest wspólnikiem mniejszościowym spółki – widma i potrzebuje, aby jego nazwisko przestało widnieć jako aktywne w KRS.