Darowizna udziałów w spółce z o.o. – forma darowizny, objaśnienie, podatek, aktualne informacje (2024)

Przekazanie darowizny udziałów w spółce z o.o.

Darowizna udziałów w spółce z o.o. stanowi popularny sposób przekazania udziałów członkom rodziny dotychczasowego wspólnika. Mając wzór darowizny udziałów w spółce możemy go wykorzystać do międzypokoleniowego przekazania działalności. Umowa darowizny udziałów w spółce z o.o. będzie preferowanym sposobem dla tego typu zbycia udziałów w spółce z o.o. ze względu na brak podatku dochodowego oraz podatku od czynności cywilnoprawnych. W jaki sposób dokonać darowizny udziałów w spółce z o.o., w jakiej formie i jakich innych formalności dopełnić w związku z nieodpłatnym przekazaniem udziałów w spółce z o.o.? O tym wszystkim w dzisiejszym wpisie.

Jak nieodpłatnie przekazać udziały w spółce z o.o.?

Osoby szukające informacji na temat tego jak nieodpłatnie przekazać udziały w spółce z o.o. muszą zainteresować się kwestią umowy darowizny udziałów w spółce z o.o.. Darowizna udziałów w spółce z o.o. jest aktualnie jedynym sposobem nieodpłatnego przekazania udziałów w spółce z o.o. na rzecz osoby trzeciej. Choć sama czynność wydaje się dosyć prosta to dla jej prawidłowego wdrożenia należy pamiętać o kilku kwestiach, które determinują czy darowizna udziałów będzie skuteczna i zgodna z prawem.

Czym jest darowizna udziałów w spółce z o.o.?

Darowizna udziałów w spółce z o.o. jest umową między darczyńcą, a obdarowanym, której przedmiotem jest nieodpłatne przekazanie udziałów w spółce z o.o. z darczyńcy na obdarowanego.

Darowizna udziałów a umowa spółki z o.o. – wymóg uzyskania zgody spółki

Aby sprawdzić czy darowizna udziałów w spółce może być skutecznie przeprowadzona w pierwszej kolejności musimy zwrócić uwagę na umowę spółki z o.o. Zgodnie z przepisem art. 182 ksh zbycie udziałów, w tym zbycie udziałów w formie darowizny może być uzależnione od zgody spółki. Przepis art. 182 kodeksu spółek handlowych wprost stanowi, że zbycie udziału umowa spółki może uzależnić od zgody spółki albo w inny sposób ograniczyć. Zanim dokonamy więc darowizny udziałów sięgnijmy do umowy spółki i sprawdźmy, czy nie ogranicza ona możliwości zawarcia umowy darowizny udziałów.

Ograniczenie zbywania udziałów może przybrać różne formy. Najpopularniejszą jest uzależnienie możliwości zbycia udziałów od zgody spółki. Trzeba pamiętać jednak, że jeżeli umowa ogranicza sprzedaż udziałów w spółce z o.o. to niekoniecznie oznacza to, że ogranicza także potencjalne darowizny. W razie wątpliwości zawsze możecie skonsultować tego typu sprawę z prawnikiem.

Darowizna udziałów a sprzedaż udziałów w spółce z o.o.

Umowa sprzedaży udziałów w spółce z o.o. tym różni się od darowizny udziałów, że jest umową odpłatną. To co je łączy to fakt, że obie umowy są formami przeniesienia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, obie też muszą zachować odpowiednią formę.

Forma darowizny udziałów

Darowizna udziałów w spółce z o.o. musi mieć odpowiednią formę. Nie wystarczy pisemne oświadczenie stron. Forma darowizny udziałów regulowana jest przepisami Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu spółek handlowych.

Zasady darowizny

Jak stanowi art. 890 Kodeksu cywilnego oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Zgodnie natomiast z art. 180 Kodeksu spółek handlowych zbycie udziału w spółce z o.o. wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Powstaje więc całkiem zasadne pytanie o to jaką formę wybrać dla umowy darowizny udziałów.

W jakiej formie zawrzeć umowę darowizny udziałów w spółce z o.o.?

Chociaż teoretycznie darowizna wymaga dla swojej skuteczności aktu notarialnego to Kodeks cywilny przewiduje wyjątek polegający na tym, że forma aktu notarialnego nie jest wymagana, jeżeli darowizna została wykonana. Dlatego właśnie powszechnie przyjmuje się, że dla przekazania udziałów poprzez darowiznę wystarczy forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Forma aktu notarialnego oraz forma pisemna z podpisem notarialnie poświadczonym to dwie różne formy. W pierwszym przypadku całość umowy sporządza notariusz i całość umowy jest aktem notarialnym. W drugim przypadku umowę darowizny udziałów sporządzają zwykle zainteresowane strony, a rolą notariusza jest jedynie poświadczenie prawdziwości podpisów pod umową darowizny.

Darowizna udziałów w spółce z o.o. – kiedy rekomenduję akt notarialny?

W praktyce znacząca większość umów darowizny udziałów w spółce z o.o. zawierana jest w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Nie spotkałem się jeszcze nigdy z kwestionowaniem przez sąd tego typu rozwiązania. Forma aktu notarialnego dla darowizny udziałów bywa rekomendowana przez notariuszy. Powołują się oni na to, że zawarcie umowy darowizny udziałów w spółce z o.o. w formie aktu notarialnego jest bezpieczniejsze dla stron, co może mieć znaczenie przy dużych transakcjach.

Ja jednak nie rekomenduję nigdy aktu notarialnego dla takiej czynności. Wynika to z tego, że rekomendowanie aktu notarialnego w takiej sytuacji jest narażaniem wspólników spółek na niepotrzebne koszty. Przy dużej wartości udziałów taksa notarialna od umowy darowizny może wynosić kilka-kilkadziesiąt tysięcy złotych. Notarialne poświadczenie podpisów pod tego typu umową nie będzie nigdy droższe niż 300 złotych.

Czy możliwa jest darowizna udziałów przez S24?

Ze względu na wymóg formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi darowizna udziałów w spółce z o.o. przez S24 nie jest możliwa. Możliwe jest natomiast zgłoszenie zmian udziałowców przez system PRS.

Co po zawarciu umowy darowizny udziałów w spółce z o.o.?

Po zawarciu umowy darowizny udziałów w spółce z o.o. konieczne będzie dopełnienie szeregu formalności.

Zawiadomienie spółki

Po zawarciu umowy darowizny udziałów w spółce z o.o. zainteresowane osoby powinny zawiadomić spółkę o przejściu udziałów na nowego wspólnika. Zawarcie umowy darowizny udziałów, do momentu skutecznego zawiadomienia spółki, wywołuje skutki jedynie między stronami tej umowy. Zawiadomienie może przekazać zarówno darczyńca, jak i obdarowany, a umowa darowizny udziałów w spółce z o.o. zwykle precyzuje, która ze stron zobowiązana jest dokonać takiego zawiadomienia.  Należy w nim wskazać strony umowy i ilość nabytych udziałów. Do zawiadomienia należy doręczyć także dowód zawarcia umowy. Choć najczęściej będzie to dodatkowy egzemplarz umowy (z podpisem notarialnie poświadczonym) to może być to także kopia takiej umowy poświadczona za zgodność przez strony lub przez notariusza. Z chwilą zawiadomienia o fakcie zbycia przejście udziałów staje się skuteczne wobec spółki (art. 187 K.s.h.).

Księga udziałów i KRS

Po uzyskaniu informacji o przejściu udziałów na obdarowanego w wyniku zawartej umowy darowizny zarząd spółki z o.o. zobowiązany będzie do zgłoszenia zmian w składzie udziałowców do KRS oraz Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, a także do zaktualizowania księgi udziałów w spółce. Ważne także jest dopełnienie obowiązków podatkowych związanych z dokonaną darowizną udziałów.

Darowizna udziałów w spółce z o.o. – jaki podatek?

Darowizna udziałów w spółce z o.o. co do zasady podlega podatkowi od spadków i darowizn. Należy jednak pamiętać, że większość darowizn między najbliższymi krewnymi jest, pod pewnymi warunkami, zwolniona od podatku. Darowizna udziałów w spółce z o.o. nie podlega podatkowi PCC. W przypadku osób niespokrewnionych podatek należy wyliczać według skali podanej w ustawie o podatku od spadków i darowizn oraz stopnia pokrewieństwa darczyńcy i obdarowanego. Obowiązująca w 2024 roku nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn podniosła od 1 lipca 2023 roku w sposób znaczny kwoty wolne w zakresie podatku od darowizn. Darowizna pomiędzy osobami niespokrewnionymi (tzw. III grupa podatkowa) udziałów do wartości 5733 zł będzie wolna od podatku. W przypadku II grupy podatkowej limit ten wynosi aż 27.090 zł (do grupy tej zaliczamy zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych). Ponieważ podatek ten między niespokrewnionymi stronami umowy darowizny bywa dosyć wysoki to dla darowizn udziałów o wartości wyższej niż kilka tysięcy złotych w praktyce dominują wyłącznie darowizny na rzecz najbliższej rodziny.

Darowizna udziałów w spółce z o.o. bez podatku – formularz SDZ-2

Darowizna dokonana między najbliższą rodziną, to jest obejmująca nabycie udziałów przez małżonka, zstępnych (tj. np. dzieci i wnuki), wstępnych (rodziców, dziadków), pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę jest zwolniona od podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn pod warunkiem zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od jej dokonania. Właściwym dla dokonania zgłoszenia jest formularz SDZ-2.

Zgłoszenie darowizny udziałów przez osoby niespokrewnione – formularz SDZ-3

Osoby niespokrewnione ze sobą także zobowiązane są do zgłoszenia darowizny udziałów do urzędu skarbowego w terminie jednego miesiąca na formularzu SD-3. Osoby takie zobowiązane są do samodzielnego obliczenia oraz wpłacenia podatku od darowizny zgodnie z obowiązującymi stawkami.

Wzór umowy darowizny udziałów w spółce

Dobry wzór umowy darowizny udziałów w spółce z o.o. powinien zawierać przede wszystkim konkretne oznaczenie darowanych udziałów. Dobrą praktyką jest także złożenie przez darczyńcę szeregu oświadczeń dotyczących statusu prawnego udziałów oraz statusu samej spółki. Przykładowo dla zabezpieczenia obdarowanego darczyńca może oświadczyć, że nie toczą się wobec niego postępowania egzekucyjne, albo inne postępowania mogące mieć wpływ na skuteczność takiej umowy.